Salgın hastalığın bulunduğu bir ülkeden başka bir ülkeye seyahat eden yolcu ve ticaret ürünlerinin belirli yerde ve bir süre tecrit edilmesini ifade eden “karantina” uygulaması salgın hastalıkların yayılmasının önüne geçmek için önemli bir fonksiyona sahiptir. Esasen karantina sıhhî bir tedbir olarak uygulanmaktadır. Fakat bu çalışmada üzerinde durulacak olan husus Osmanlı döneminde Beyrut karantinahanesinin sıhhî tarafının yanı sıra ekonomi ve ticarete yön verici bir boyutunun da bulunmasıydı. Buna göre karantinahane iktidarın dış ticarette kontrolünü arttırma ve ticaret akışını yönlendirmede önemli rol oynamış ve ticareti tekelleştirmede bir vasıta olmuştur. Tekelciliğin diğer bir tezahürü olan karantinahane, ticareti ve deniz trafiğini kontrol etmek için oluşturulmuş, tekel sistemini güvenceye almış olan bir tesis olarak hizmet etmiştir. Bu yönüyle de merkezileşmenin bir boyutunu oluşturarak devletin ekonomik egemenliğinin güçlendirilmesine aracılık etmiştir. Tüm bunların “mekânsal sabite” kavramı bağlamında karantinanın ticareti bir noktaya sabitlemesine bağlı olduğu göz önünde bulundurularak bu çalışmada örneklem olarak Beyrut Karantinahanesi’nin, salgınlara karşı önlemden ziyade, ticareti denetleyici ve ticaret güzergâhını belirleyici bir unsur olduğu üzerinde durulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Beyrut, Karantina, Mekânsal Sabitleme, Orta Doğu, Osmanlı Devleti
DOI Number: 10.9737/hist.2021.1009
|
