Sun Yet-Sen’in 1925 yılında ölümünden sonra Çin’de milliyetçilerin lideri Çan Kay-Şek olmuştur. Ancak ülkede iç savaşa (1926-1949) dönüşen milliyetçi-komünist çatışmasında, özellikle II. Dünya Savaşı’ndan sonra, komünistlerin üstünlük kazanmaya başlamaları ile birlikte, Çan Kay-Şek 1927 yılında Milliyetçi Hükümet’in merkezi haline getirmiş olduğu Nankin’den, sırasıyla Kanton, Çuking, Chengtu ve Formoza adasına çekilmek durumunda kalmıştır. Çan Kay-Şek, 1 Mart 1950 tarihinde Tayvan adası ve başkent Taypey merkezli bir yönetim kurmuş ve burada Çin Cumhuriyeti Başkanlığı görevine devam ettirmiştir.
Milliyetçi Çin Hükümeti’nin komünistler karşısında başarısızlığa uğrayarak geri çekiliş süreci, Formoza’da kurulan Milliyetçi Çin Hükümeti’nin ilişkileri, bu bağlamda Adnan Menderes’in Formoza ziyareti ve Formoza’nın müdafaa meselesi (1949-1960) çalışmanın ana eksenini oluşturmaktadır. Konuyla ilgili, katkı sağlayan, tarafımızdan da istifade edilen çalışmalar bulunmakla birlikte, üzerinde yeterince durulmadığı düşünülen bu önemli süreç, Türk basını tarafından yakından takip edilmiş, gazeteler gelişmeler hakkında analiz ve değerlendirmeler içeren yazılara yer vermiştir. Çalışma kapsamında kullanılan arşiv belgeleri ise daha çok diplomatik münasebetlerin kurumsallaşmasına yönelik katkı sağlar niteliktedir.
Anahtar Kelimeler: Milliyetçi Çin, Formoza, Çan Kay-Şek, Adnan Menderes
|