Sun Yet-Sen’in 1925 yılında ölümünden sonra Çin’de milliyetçilerin lideri Çan Kay-Şek olmuştur. Ancak ülkede iç savaşa (1926-1949) dönüşen milliyetçi-komünist çatışmasında, özellikle II. Dünya Savaşı’ndan sonra, komünistlerin üstünlük kazanmaya başlamaları ile birlikte, Çan Kay-Şek 1927 yılında Milliyetçi Hükümet’in merkezi haline getirmiş olduğu Nankin’den, sırasıyla Kanton, Çuking, Chengtu ve Formoza adasına çekilmek durumunda kalmıştır. Çan Kay-Şek, 1 Mart 1950 tarihinde Tayvan adası ve başkent Taypey merkezli bir yönetim kurmuş ve burada Çin Cumhuriyeti Başkanlığı görevine devam ettirmiştir. Milliyetçi Çin Hükümeti’nin komünistler karşısında başarısızlığa uğrayarak geri çekiliş süreci, Formoza’da kurulan Milliyetçi Çin Hükümeti’nin ilişkileri, bu bağlamda Adnan Menderes’in Formoza ziyareti ve Formoza’nın müdafaa meselesi (1949-1960) çalışmanın ana eksenini oluşturmaktadır. Konuyla ilgili, katkı sağlayan, tarafımızdan da istifade edilen çalışmalar bulunmakla birlikte, üzerinde yeterince durulmadığı düşünülen bu önemli süreç, Türk basını tarafından yakından takip edilmiş, gazeteler gelişmeler hakkında analiz ve değerlendirmeler içeren yazılara yer vermiştir. Çalışma kapsamında kullanılan arşiv belgeleri ise daha çok diplomatik münasebetlerin kurumsallaşmasına yönelik katkı sağlar niteliktedir.

Anahtar Kelimeler: Milliyetçi Çin, Formoza, Çan Kay-Şek, Adnan Menderes

After the death of Sun Yet-Sen in 1925, the leader of the Nationalists in China was Chiang Kai-shek. However, in the nationalist-communist conflict that turned into civil war (1926-1949) in the country, especially after World War II, with the beginning of the Communists' gaining dominance, Chiang Kai-shek had to withdraw from Nanjing, which had been the center of the Nationalist Government in 1927, to Canton, Chuking, Chengtu and Formosa, respectively. On March 1, 1950, Chiang Kai-shek thus founded its administration in a newly base, i.e. the island of Taiwan with the capital city of Taipei, where he served as President of the Republic of China. The Nationalist Chinese government's failure in the face of the Communists, the withdrawal process and the relations of the Nationalist Chinese Government in Formosa, and the visit of Adnan Menderes to Formosa and the issue of the defense of Formosa (1949-1960) constitute the main axis of the study. There is a few number of studies related to this important era, which has been used within the context of this article; these aspects of Chinese history both in the continent and in the Formosa island were closely followed by the Turkish press at that time, while the newspapers gave place analyzes and evaluations about the mentioned developments. Archival documents used in the study mainly emphasize the bilateral relations on diplomatic nature.

Keywords: Nationalist Chinese, Formosa, Çan Kay-Şek, Adnan Menderes



Detay