ŞER´İYE SİCİLLERİNE GÖRE 17. YÜZYILDA ANKARA´DA KİLİSELER VE MANASTIRLAR

İslâm toplumunda gayrimüslim vatandaşların hak ve hürriyetleri ile can ve mal güvenlikleri koruma altına alınmıştır. Zimmilerin mallarına, canlarına, kiliselerine ve halkına karşı herhangi bir kötü muamelede bulunulmayacağı birtakım anlaşmalarla garanti altına alınmıştır. Bu anlamda Osmanlı Devleti´nde gayrimüslim tebaanın hak ve hürriyetleri korunmuş inanç ve ibadetleri noktasında dini kurumlarının mevcudiyeti devam ettirilmiştir. Osmanlı klasik döneminin gelişimini sürdüren ticari kentlerinden biri olan Ankara´nın 17. yüzyıldaki gayrimüslim nüfusunu Ermeni, Rum ve Yahudiler oluşturmaktaydı. Kentte nüfusun çoğunluğunu teşkil eden Ermenilerin çoğunlukta olmak üzere Rum ve Yahudilerin de ibadethaneleri bulunmaktaydı. Sicillerde tespit edilen kiliselere dair kayıtlar dikkate alındığında şehrin sakini gayrimüslimlerin yüz yıl içinde din ve ibadetleri hususunda rahat bir atmosfere sahip oldukları söylenebilir. Bu noktada öncelikle 17. yüzyılda Ankara gayrimüslimlerinin ibadethaneleri sicillerin imkân verdiği ölçüde isimleri, konumları ve cemaatleri tespit edilmiştir. Sonrasında kiliselerin yüz yıl içerisinde geçirdikleri bakım ve onarımlara yer verilmiştir. Son olarak ise kilise masrafları ve kilise vakıfları ele alınmıştır. Sicillerde tespit edilen kiliselerle seyyahların notlarında bahsedilen kiliseler karşılaştırılmış benzerlikler ve farklılıklar değerlendirilmiştir. Sonuç olarak bu makale ile Osmanlı klasik döneminde Ankara´da bulunan kiliseler tespit ve tahlil edilerek gayrimüslim nüfusun 17.yüzyıldaki dini aktiviteleri ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Ankara, Gayrimüslim, Kilise, 17. Yüzyıl

10.9737/hist.2021.1027

In the Islamic society, the rights and freedoms of non-Muslim citizens, and the safety of life and property are protected. It is ensured by a number of agreements that no ill-treatment will be made against the property, lives, churches and people of the Dhimmis. In this sense, the existence of religious institutions in the Ottoman Empire at the point of belief and worship of non-Muslim subjects, whose rights and freedoms were preserved, continued. The non-Muslim population of Ankara, one of the commercial cities that continued the development of the Ottoman classical period, in the 17th century consisted of Armenians, Greeks and Jews. In the city, there were also places of worship for Greeks and Jews, with the majority of Armenians forming the majority of the population. Considering the records of the churches identified in the registries, it can be said that the residents of the city, non-Muslims, have had a comfortable atmosphere regarding their religion and worship within a hundred years. At this point, first of all, the names, locations and congregations of the places of worship of the non-Muslims of Ankara in the 17th century were determined to the extent that the registers allowed. Afterwards, the maintenance and repairs that churches have gone through in a hundred years are included. Finally, church expenses and church Waqif are discussed. The churches identified in the registers and those mentioned in the notes of the travelers were compared and the similarities and differences were evaluated. As a result, with this article, the religious activities of the non-Muslim population in the 17th century were revealed by determining and analyzing the churches in Ankara during the Ottoman classical period.

Keywords: Ankara, Non-müslim, Church, 17th Century

10.9737/hist.2021.1027