Osmanlı Devletinin Zımpara Madenleri Hakkında Bir Tetkik(1908-1918)

Devletler için önemli ekonomik kaynaklardan biri olan madenler Osmanlı Devleti´nin ilk dönemlerinde savaş mühimmatı ve para basımı gibi işlerde kullanılırken 1800´lü yıllardan itibaren sanayi hammaddesi, enerji üretimi ve ihracatı yapılacak ürün olarak değerlendirilmiştir. Avrupa´da kıymeti çok daha erken dönemlerde anlaşılmış olan madenler, Osmanlı Devleti´nin sanayi konusunda Avrupa´dan geri kalması sebebiyle devletin tam manasıyla yararlanamadığı kaynaklar olmuştur. Sanayi Devrimi´ni yaşayan ve bu konuda atılım yapan batılı devletler, kendi madenlerinden olduğu gibi maden barındıran gelişmemiş ülkelerin kaynaklarından da faydalanmıştır. Zaman zaman da endüstrisi gelişmemiş devletler maden aranması konusunda yabancılardan yardım istemiştir. Amerikalı bilim adamı Dr. John Lawrence Smith´in 1840´lı yıllarda, Aydın Vilayeti´nde keşfettiği zımpara rezervlerinin ortaya çıkması da böyle olmuş, hükümetin talebi üzerine maden arayan Dr. Smith zımpara rezervlerini bulmuştur. Bu buluş Amerika´daki zımpara rezervlerinin bulunmasını da sağlamıştır. Aydın´da bulunan rezervler, dünya zımpara piyasası üzerinde de sarsıcı bir etki yaparak fiyatların ucuzlamasına etki etmiş, zımpara ihracatı üzerinde neredeyse tek olan -Yunanistan- Naxos Adası tekelini kırarak dünyanın en iyisi unvanını almıştır.

Anahtar Kelimeler: Zımpara, Dr. John Lawrence Smith, Abbott, Aydın, Maden

DOI Number: 10.9737/hist.2018.698

The mines are one of the most important economic sources for the states. In the early periods of the Ottoman Empire, mines were used for war ammunition and money printing and from 1800s, used for industrial raw material, energy production and exportation. Due to the lagging of the Ottoman Empire from Europe in the industry, the mines were the sources that Ottoman Empire could not fully benefit from. The Western states, experiencing and making progress in the Industrial Revolution, have also benefited from the resources of the undeveloped countries that have mines as well as their own mines. From time to time, the underdeveloped states have requested help from foreigners for searching mines. Dr. John Lawrence Smith, an American scientist seeking mining at the request of the government, found emery reserves in the province of Aydın in the 1840s. This invention also provided the discover of emery reserves in the United States. The reserves in Aydın, became the best emery mine on world, made a shocking effect on the world emery market and broke the monopoly of Naxos Island(Greece) on emery exportation.

Keywords: Emery, Dr. John Lawrence Smith, Abbott, Aydın, Mine

DOI Number: 10.9737/hist.2018.698