DOĞUDA MÜSLÜMAN-HRİSTİYAN MÜNASEBETLERİ VE ERMENİ OLAYLARINA DAİR SATURNİNO XİMENEZ’İN DÜŞÜNCELERİ VE BATI BASININDA XİMENEZ TARTIŞMASI

Ermeni Meselesinin resmiyet kazandığı Berlin Antlaşmasından (1878) sonra Osmanlı idaresindeki Ermenilerin yaşadığı bölgelerde Batı ülkelerinden çeşitli vasıflarla farklı kişiler gezdi. Bunların büyük kısmı Ermeni Meselesinde Osmanlı Devleti ve ülkedeki Müslümanlar aleyhine fikirler beyan etti. Ancak 1894 yılında Osmanlı Devleti’nin davetlisi olarak zikredilen bölgeleri gezen İspanyol bilim adamı ve seyyah Saturnino Ximenez, öncekilerin aksine Osmanlı idaresi ve Müslüman-Hıristiyan ilişkileri hakkında olumlu kanaatler dile getirdi. Yine bu bağlamda Sason olaylarının bir katliam değil bastırılan bir isyan hareketi olduğunu ifade etti. Ximenez seyahatini bitirip döndükten sonra görüşlerini ihtiva eden bir kitapçık yayımladı ve Londra’da Reuters haber ajansına bu fikirlerini ifade eden bir demeç verdi. Ximenez’in demeci Batı basının önemli bir kısmında genişçe yer aldı ve bekleneceği gibi tepki ile karşılandı. Onun Osmanlı Devleti’nin tezlerini çıkar karşılığında savunduğu ifade edildi. Hatta bazı basın organlarında yer alan haberlerde Ximenez hayalperestlik, yalancılık ve daha ötesi sahtekârlıkla itham edildi. Bu çalışmada Ximenez’in yayımladığı kitapçıktaki fikirlerine, onun Batı basınında yer alan ve fikirlerini teyid eden sözlerine, yine bu basın kuruluşlarında Ximenez’e yönelik eleştirilere yer verilmiştir. Ayrıca her bölümün sonunda konuya dair bazı değerlendirmeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Ximenez, Osmanlı, Ermeni, Kürt, Batı Basını

After the Treaty of Berlin (1878), in which the Armenian Question became official, different people from Western countries with various qualifications traveled to the regions where Armenians lived under Ottoman rule. Most of them expressed their opinions against the Ottoman State and Muslims in the Armenian Question. However, the Spanish scientist and traveler Saturnino Ximenez, who visited the mentioned regions as the guest of the Ottoman Empire in 1894, expressed positive opinions about the Ottoman administration and Muslim-Christian relations, unlike the previous ones. Again in this context, he stated that the events of Sason were not a massacre but a suppressed rebellion. After Ximenez returned from his trip, he published a pamphlet containing his views and made a statement to the Reuters news agency in London expressing his views. Ximenez's statement was widely covered by a significant portion of the Western press and, as expected, it was reacted. It was stated that he defended the theses of the Ottoman Empire for profit. Even in the news in some press organs Ximenez was accused of dreamer, lying, and further fraud. In this study, Ximenez's ideas in the booklet he published, his words in the Western press confirming his ideas, and criticisms of Ximenez in these press organizations are included. In addition, at the end of each chapter, some evaluations were made on the subject.

Keywords: Ximenez, Ottoman, Armenian, Kurd, Western Press

Sayfa Aralığı: 1-17

Tarık Ziya Arvas, “Doğu’da Müslüman-Hristiyan Münasebetleri ve Ermeni Olaylarına Dair Saturnino Ximenez’in Düşünceleri ve Batı Basınında Ximenez Tartışması”, History Studies, 15/1, Şubat 2023, s. 1-17.