Year:2016   Volume: 8   Issue: 2   Area: Tarih

  1. Home
  2. Article List
  3. ID: 797

Burcu Kurt

A Politically Active Merchant family in 19th Century Ottoman Iraq: The Khudairizades

By many historians, 18th century is designated as "the age of ayanship". Indeed, this has been a period which the Ottoman central authority, could not penetrate through the Empire's vast geography with a traditional understanding of centralization and which witnessed emergence of a variety of local powers in periphery. In contrast, efforts of centralization had begun with the reign of II. Mahmud and reached its peek with the Tanzimat reforms. Especially beginning from the second half of the 19th century, the Ottoman central authority is expressed to begin to penetrate the geography of the empire more tightly. However, there are very few studies about the way of change in the relations between center and periphery, namely the Sublime Porte and local notables, and the limits of the loss of influence of local notables in this new era. In this context, Arab world seems extremely neglected in terms of both periods. In this paper, the evolution of a merchant family, namely the Khudairizadehs, who became active in the provinces of Baghdad and Basra during the the second half of the 19th century will be subjected. Emergence of Khudairizadehs as a powerfull family, roots of economic and politic power of the family and the relations of the family with the central authority will be under the spotlight. Thus, based Khudairizadehs, one of the region's must influential merchant families, this paper aims to analyze relationship between the central authority and local notables of Ottoman Iraq following the implementation of the Tanzimat reforms and the limits of this relationship. Furthermore, politics on local basis, polarization and political-economic alliances with reference to its reflection to the relationship between the central authority and local notables will be dealt.

Keywords: Ottoman Empire, Iraq, trade networks, center-periphery relations

DOI Number: 10.9737/hist.2016220340


19. Yüzyıl Osmanlı Irak´ında Aktif Bir Tüccar Ailesi: Hudeyrizadeler

18. yüzyıl birçok tarihçi tarafından "ayanlar çağı" olarak nitelendirilmektedir. Gerçekten de bu dönem Osmanlı merkezi otoritesinin, İmparatorluğun geniş coğrafyasına geleneksel bir merkeziyetçilik anlayışıyla nüfuz edemediği ve çevrede/taşrada çeşitli yerel güçlerin ortaya çıktığı bir dönem olmuştur. Buna karşılık II. Mahmut döneminde başlayan merkezileşme çabaları ve özellikle Tanzimat reformlarının uygulanması ile Osmanlı merkezi otoritesinin merkeziyetçilik eğilimlerinin arttığı ve Osmanlı merkezi yönetiminin, özellikle 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren, İmparatorluk coğrafyasına daha sıkı bir şekilde nüfuz etmeye başladığı dile getirilmektedir. Bununla birlikte bu yeni dönemde merkez ile çevrenin, daha net ifade etmek gerekirse yerel nüfuz sahipleri ile merkezi otoritenin ilişkilerinin ne şekilde değişime uğradığı ve yerel muteberanın nüfuz kaybının sınırları konusunda çok az çalışma bulunmaktadır. Üstelik hem ayan çağı olarak adlandırılan 18. yüzyıl hem de Osmanlı merkezileşmeleşmesinin yoğunluğunun arttığı Tanzimat sonrası döneme dair çalışmalar Anadolu ve Balkan coğrafyası ile sınırlı kalmış ve birçok kez İmparatorluğun her bölgesinin bu süreci aynı şekilde yaşadığı tasavvur edilmiştir. Bu bağlamda Arap coğrafyası her iki dönem açısından da son derece ihmal edilmiş gözükmektedir. Bu tebliğde 19. yüzyılın ikinci yarısında değişen merkez-çevre dengeleri bağlamında Bağdad ve Basra vilayetlerinde etkin olan bir tüccar ailesinin, Hudeyrizadelerin, serencamı konu edilecektir. Bu bağlamda Hudeyrizadelerin bölgede nüfuz sahibi bir aile olarak ortaya çıkışı, ailenin siyasi-ekonomik gücünün kaynakları ve bu gücün merkezi otorite ve bunun temsilcileri ile ilişkilerine yansıma biçimi mercek altına alınacaktır. Bu şekilde Bağdad-Basra vilayetlerinin oluşturan Arap coğrafyasının nüfuzlu ailelerinden olan Hudeyrizadelerden yola çıkarak Tanzimat´ın uygulanması akabinde Osmanlı Irak´ında yerel nüfuz sahipleri ile merkezi otorite arasındaki ilişki ve bu ilişkinin sınırları incelenecektir. Bu şekilde ayrıca yerel bazdaki siyaset, kamplaşmalar ve siyasal-ekonomik ittifaklara değinilerek bunun yerel muteberanın merkezi devletle olan ilişkilere yansıması konu edilecektir.

Anahtar Kelimeler: Osmanlı İmparatorluğu, Irak, ticaret, merkez-çevre ilişkileri

DOI Number: 10.9737/hist.2016220340


989