Afyonkarahisar Gureba/ Memleket Hospitals

Memleket hospitals were the most common hospitals in the first years of the Republic. These hospitals date back to the last period of the Ottoman State. The name "Memleket hastanesi" was seen for the first time as "İzmir Memleket Hastanesi". in a document of 1879. The names of Gureba hospitals established during the period of Sultan Abdülhamit II afterwards changed into Memleket hospitals this process also occurred in Afyonkarahisar. Afyonkarahisar Gureba hospital was built in 1907 with the help of public. The title of the first building belonged to the municipality. The hospital was afterwards assigned to the Local Government. The Local Government had some problems with the municipality due to this hospital building. Following that, it moved to the new building the construction of which was started in Ciritler Kayası location in 1937 and completed in 1946. Especially in the first years, it was not possible to find doctors from all specializations in this hospital. Technical installation was also inadequate. An x-ray machine came in 1926. Nevertheless, a special care was taken that the poor public could also be benefited from health services despite the impossibilities. For example, approximately 10% of the patients treated in Afyonkarahisar memleket hospitals consisted of poor patients in 1926. The hospital was attached to the Ministry of Public Health and Welfare and it was named as Public Hospital in 1954. The purpose of this article is to reveal the importance of Memleket hospitals , specific to Afyonkarahisar Memleket hospitals , making a great contribution to the development of health services and their prevalence in the country in Turkey. The research benefited especially from the documents of the Afyonkarahisar Press and the Prime Ministry Ottoman Archives and Republic Archives of the Directorate of State Archives of the Presidency of the Republic of Turkey.

Keywords: Afyonkarahisar, Health, Memleket Hospitals, Gureba Hospitals , Infectious Diseases.

10.9737/hist.2021.1064

Memleket Hastaneleri Cumhuriyetin ilk yıllarındaki en yaygın hastanelerdi. Bu hastanelerin varlığı Osmanlının son dönemine dayanır. Memleket hastanesi ismi ilk defa 1879 yılına ait bir belgede "İzmir Memleket Hastahanesi" olarak geçmektedir. Sultan II. Abdülhamit Döneminde kurulan Gureba hastanelerinin isimleri bilahare Memleket Hastanesi olmuştur. Afyonkarahisar´da da böyle bir süreç işlemiştir. Afyonkarahisar Gureba hastanesi 1907 yılında halkın yardımlarıyla inşa edilmiştir. İlk binanın tapusu belediyeye aitti. Hastane bilahare Özel İdare´ye devredildi. Özel İdare ile belediye arasında hastane binası yüzünden sorunlar yaşandı. Ardından Ciritler Kayası mevkiinde 1937 yılında inşasına başlanıp 1946´da tamamlanan yeni binasına taşınmıştır. Özellikle ilk yıllarda bu hastanede tüm ihtisas alanlarında doktor bulmak mümkün değildi. Teknik donanım da yetersizdi. 1926 yılında röntgen gelmişti. Yine de bütün imkansızlıklara rağmen fakir halkın da sağlık hizmetlerinden yararlandırılmasına özen gösterilmiştir. Örneğin 1926 yılı içerisinde Afyonkarahisar memleket hastanesinde tedavi edilen hastaların yaklaşık %10´u fakir hastalardan oluşmaktaydı. Hastane 1954 yılında sağlık ve Sosyal yardım bakanlığına bağlanarak Devlet Hastanesi adını almıştır. Bu makalenin amacı Türkiye´de sağlık hizmetlerinin gelişimine ve taşrada yaygınlaşmasına büyük katkı sağlayan Memleket Hastanelerinin önemini Afyonkarahisar Memleket Hastanesi özelinde ortaya koymaktır tanıtmaktır. Araştırmada özellikle Afyonkarahisar basını, TC. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Başbakanlık Osmanlı Arşivi ve Cumhuriyet Arşivi belgelerinden yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Afyonkarahisar, Sağlık. Memleket Hastanesi, Gureba Hastanesi, Bulaşıcı Hastalıklar.

10.9737/hist.2021.1064