An Example of The Rise of Ulemazade in The Profession of Ilmiye: Career Stages of Dürrîzâde Es-Seyyid Mehmed Tahir And Es-Seyyid Mehmed Arif Efendi

the Ottoman Empire, the employment made to the cadres of the ilmiye profession was done by following a certain hierarchy. Although all candidates were subjected to a system called the mulâzemet system at the beginning of the profession, the children of the ulama had some advantages over other candidates. These advantages have been considered by some researchers as nepotism. However, it should be kept in mind that there may be other issues in understanding the issue correctly. The environment in which the sons of the ulamazâde, whose origins were famous, were born naturally offered them some privileges. Both their access to books and the scientific environment they grew up in had a direct impact on their careers. Thus, these features made them stand out compared to other candidates and played a role in their career progress. In this article, the career steps of es-Seyyid Mehmed Tahir and es-Seyyid Mehmed Arif Efendi, two members of the Dürrîzâdes, an important family of ulama in the second half of the 18th century, are discussed. Our main aim in this study is to reveal the differences in the career progression of the family members and their colleagues who are not members of a famous family. In this context determination of the members of the knowledge, promotion and dismissal Kadıasker register is a bureaucratic procedures Ruznamce books are used as the main data source operation.

Keywords: Dürrizadeler, es-Seyyid Mehmed Tahir, es-Seyyid Mehmed Arif, Ottoman ilmiye Profession, children of ulama

10.9737/hist.2021.1056

Osmanlı Devleti´nde ilmiye mesleği kadrolarına yapılan istihdamda belli bir hiyerarşi takip edilmekteydi. Her ne kadar mesleğe girişte tüm adaylar mülâzemet sistemi denilen bir düzene tabi tutulmuşlarsa da, ulemâ çocuklarının diğer adaylara nazaran bir takım avantajları söz konusuydu. Bu avantajlar bazı araştırmacılar tarafından bir iltimas olarak değerlendirilmiştir. Ancak meselenin doğru bir şekilde anlaşılmasında başka hususların da olabileceğini göz önünde tutmak gerekir. Kökenleri meşhur olan ulemâzâde evlatlarının doğdukları ortam kendilerine doğal olarak bir takım ayrıcalıklar sunmaktaydı. Gerek kitaplara erişmeleri gerekse de yetiştikleri ilmi muhit kariyerlerine doğrudan etki etmiştir. Böylece söz konusu özellikler onları diğer adaylara göre ön plana çıkarmakta ve meslekte ilerleme hızlarında rol oynamaktaydı. Bu makalede, XVIII. yüzyılın ikinci yarısında önemli bir ulemâ ailesi olan Dürrîzâdelerin iki üyesi es-Seyyid Mehmed Tahir ve es-Seyyid Mehmed Arif efendilerin kariyer basamakları ele alınmıştır. Çalışmanın temel amacı bahsi geçen aile üyeleri ile köklü bir aileye mensup olmayan meslektaşlarının kariyer ilerlemelerinde ne gibi farklılıkların olabileceğini ortaya koymaktır. Bu çerçevede ilmiye mensuplarının tayin, terfi ve azil gibi bürokratik işlemlerinin kaydedildiği kadıasker ruznâmçe defterleri çalışmada temel veri kaynağı olarak kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Dürrîzâdeler, es-Seyyid Mehmed Tahir, es-Seyyid Mehmed Arif, Osmanlı İlmiye Mesleği, ulemâ çocukları

10.9737/hist.2021.1056