History of the Cement Industry in Early Republican Turkey: A Review through Arkitekt Journal

Cement, which has become one of the main components of building production with industrialization, has become widespread throughout the world and simultaneously Turkey, in 20th century, with the development of reinforced concrete system. As a result of the extensive construction activities initiated within the framework of modernization in the early Republican period, that were largely based on modern urban and architectural practices in the western countries, the demand for cement has come to the fore. However, the inadequacy of the cement industry, which was taken over from the Ottoman Empire and the economic conditions of the period, has not allow the cement industry to develop and there has arisen serious problems in meeting the demand for cement required by extensive building production. Thus, the problems in production and supply of cement, which lasted until the 1950s, has become determinative on the architectural culture and building production of the early Republican years. In this context, the article addresses the development of the cement industry in the early Republican Turkey, within its relations to architectural agenda and building production, by a reading through the inner dynamics of the period. Thus, the article aims to open this subject up for discussion, which has been investigated and discussed in architecture literature to a very small extent.

Keywords: Early Republican Period, Architecture and building production, Cement Industry, Arkitekt.

DOI Number: 10.9737/hist.2018.633

Sanayileşme ile birlikte yapı üretiminin ana bileşenlerinden biri haline gelen çimento, betonarme yapım sisteminin gelişimiyle tüm dünyada yaygınlık kazanmış; Türkiye´deki mimarlık pratiğinin çimento ile ilişkisi ise, geç 19. yüzyılda başlamasına rağmen, yaygın olarak kullanımı tüm dünya ile eşzamanlı olarak 20. yüzyılın ilk yarısında gerçekleşmiştir. Erken Cumhuriyet Dönemi´nin çağdaşlaşma ve modernleşme ideali doğrultusunda, büyük ölçüde Batılı ülkelerdeki modern kentsel ve mimari pratikler örnek alınarak başlatılan kapsamlı imar ve yapım faaliyetlerinin dayandığı temel malzeme çimento olmuştur. Ancak, Osmanlı´dan devralınan çimento sanayinin yetersizliği ve dönemin ekonomik sıkıntıları, çimento sanayinin geliştirilmesine izin vermemiş ve yoğun yapı üretiminin gerektirdiği çimento talebinin karşılanmasında büyük sorunlar yaşanmıştır. Böylelikle, 1950´li yıllara kadar sürecek olan çimentonun üretilmesi ve temin edilmesindeki sorunlar, erken Cumhuriyet yıllarının mimari ortamı ve yapı üretimi üzerinde belirleyici olmuştur. Bu bağlamda, bu makale ile Erken Cumhuriyet Türkiyesi´nde çimento sanayinin gelişiminin, dönemin kendi dinamikleri içerisinden yapılan bir okumayla, mimarlık ortamı ve yapı üretimi ile olan ilişkisi ortaya konmakta; böylelikle, bugüne kadar mimarlık yazınında kendine oldukça az yer edinebilmiş bu konunun tartışmaya açılması ve mimarlık literatürüne katkı sağlanması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler: Erken Cumhuriyet Dönemi, Mimarlık ve yapı üretimi, Çimento sanayi, Arkitekt.

DOI Number: 10.9737/hist.2018.633