Examination of Pesendîde Maqam Descriptions´ in Historical Process

Ottoman sultans were educated on javelin throwing, wrestling, archery as well as art branches of literature, music, calligraphy since their the period of when they were in "şehzade". They made progress in art branches, wrote poetry, composed music. Selim 3rd, who acceded to the throne as Ottoman Sultan the 28th, took place as exceptional person at the Ottoman/Turkish music history with poems -pseudonym "İlhami"-, maqams that composed by him. Selim 3rd, composed many new maqams throughout his life. One of those maqams is the "Pesendîde" maqams which is our academic subject matter. In this subject which is purposed on examining the evolution of this maqam in historic prosses, the compositions of Selim 3rd were analysed and thus a specification of maqam were revealed. It was examined theoritical books and edvar which is included the description of this maqams from nineteenth century to present, was also explained the similarity and differences between this descriptions and Selim 3rd´s special methods. In this subject which is used qualitative research, was prepared content analysis on this material that required by literature review, examining documents and archive research. It has been detected no changes on the "ending pitch" of Pesendîde maqam, the center that characterised this maqam, other important pitchs and the properties of maqam excursion, however it has been detected differences between these descriptions in time.

Keywords: Selim 3rd, Pesendîde, maqam, description, analysis

DOI Number: 10.9737/hist.2019.739

Osmanlı padişahları şehzadelik dönemlerinden itibaren hem cirit, güreş, ok akma gibi savaş sporlarına yönelik hem de edebiyat, müzik, hat gibi sanat dallarına yönelik eğitim almışlardır. Yetenekleri doğrultusunda ilerlemeler kaydetmişler, şiirler yazmışlar, besteler yapmışlardır. 28. Osmanlı padişahı olarak tahta çıkan III. Selim de, İlhâmî mahlasıyla yazdığı şiirlerin yanı sıra besteleriyle ve terkip ettiği makamlarla Osmanlı/Türk müziği tarihinde müstesna bir şahsiyet olarak yerini almıştır. Sultan III. Selim, hayatı boyunca birçok yeni makam terkip etmiştir. Bu makamlardan biri de, çalışmanın konusunu oluşturan Pesendîde makamıdır. Bahsi geçen makama ilişkin tariflerin tarihsel süreç içerisindeki gelişiminin incelenmesinin amaçlandığı bu çalışmada, III. Selim´in mezkûr makamdaki eserleri, makamı işleyiş biçimi bakımından analiz edilmiş ve buradan hareketle bir makam tarifi ortaya çıkarılmıştır. Sonrasında XIX. yüzyıldan günümüze kadar Pesendîde makamının tarifine yer veren edvar ve nazariyat kitapları incelenmiş, bu tarifler ile III. Selim´in makamı işleyiş biçimine özgü tarif arasındaki olan benzerlik ve farklılıklar ortaya konulmuştur. Nitel araştırma yöntemi kullanılarak hazırlanan bu çalışmada, literatür tarama, doküman inceleme ve arşiv tarama veri toplama teknikleri kullanılarak elde edilen veriler üzerinde içerik analizi yapılmıştır. Pesendîde makamının karar perdesinde, makamın karakterini ortaya koyan merkez ve diğer önemli perdeler ile seyir özelliklerinde bir değişiklik olmadığı, fakat zaman içerisinde ortaya konulmuş tarifler arasında farklılıklar olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: III. Selim, Pesendîde, makam, tarif, tahlil

DOI Number: 10.9737/hist.2019.739