Girls Rushdiye Schools in Bursa (1882-1909)

The 19th century saw significant advances in the education of girls in the Ottoman State. The Rushdiye Schools (secondary schools) were established to educate girls who previously had to take private lessons from teachers after completing Sıbyan Schools (primary schools). The first rushdiye for girls was established on January 6, 1859, when Cevri Kalfa School in Sultanahmet was converted into a rushdiye. The General Education Regulation (Maârif-i Umûmiye Nizamnâmesi) in 1869 was the first significant regulation on the construction and process of rushdiye schools in the Ottoman Empire. According to article 27 of the regulation, it was expressed that girls’ rushdiyes would be established first in Istanbul and then in other rural provincial centers. Accordingly, rushdiye schools were established in provincial centers with the aim of providing education for girls. During the period of Abdulhamid II, the number of these schools increased. The aim of the present study was to address the situation of Bursa Girls’ Rushdiye School established in 1882 and operating until 1909. The aim of the study was to explain the establishment process, the staff, the number of students, the operation of the school, the problems in the school between 1882-1909, and the solutions were presented by examining the primary sources. This study will contribute to the education during the Abdulhamit II period through Bursa Girls’ Rushdiye School.

Keywords: Keywords: Ottoman Empire, Education, Girls' Rushdiye Schools, Bursa Province, The Student.

10.9737/hist.2021.1096

Osmanlı Devleti’nde kız eğitimi ile ilgili önemli gelişmeler 19. yüzyılda gerçekleşmiştir. Daha önceden sıbyan mektebini tamamladıktan sonra özel hocalardan ders almak dışında başka seçenekleri olmayan kız çocukları için, ilk defa sıbyan mektepleri üzerinde eğitim sunmak üzere rüşdiye mektepleri açılmıştır. İlk kız rüşdiyesi 6 Ocak 1859 tarihinde Sultanahmet’te bulunan Cevri Kalfa Mektebinin rüşdiye haline getirilmesiyle açılmıştır. Osmanlı Devleti’nde rüşdiye mekteplerinin yapısı ve işleyişi ile ilgili önemli düzenlemeler 1869 yılında yayımlanan Maârif-i Umûmiye Nizamnâmesi ile gerçekleşmiştir. Nizamnâmenin 27. maddesinde kız rüşdiyelerinin öncelikle İstanbul, daha sonra ise taşradaki vilâyet merkezlerinde kurulacağı ifade edilmiştir. Bu doğrultuda kız çocuklarının eğitim imkânından yararlanması amacıyla, vilâyet merkezlerinde rüşdiye mektepleri açılmaya çalışılmıştır. Bu mekteplerinin yaygınlaşması II. Abdülhamid Dönemi’nde de devam etmiştir. Bu çalışmada 1882 yılında açılan Bursa Kız Rüşdiye Mektebinin 1909 yılına kadarki durumu ele alınmıştır. Mektebin kuruluş süreci, kadrosunun kimlerden oluştuğu, öğrenci mevcudu, mektebin işleyişi, 1882-1909 yılları arsında mektepte ne gibi sorunların yaşandığı bu sorunlara ne gibi çözüm yolların bulunduğu birincil kaynaklar incelenerek anlatılmaya çalışılmıştır. Çalışma Bursa Kız Rüşdiye Mektebi üzerinden II. Abdülhamid Dönemi’nde maârifin durumu hakkında katkı sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler: Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Eğitim, Kız Rüşdiyesi, Bursa, Talebe,

10.9737/hist.2021.1096