OTTOMAN EMPIRE AND MOROCCAN RESISTANCE TO THE FRENCH PROTECTORATE IN THE FIRST WORLD WAR: THE OPERATIONS OF TEŞKILAT-I MAHSUSA TOWARDS MOROCCO

During the First World War, many armed resistance movements were fighting against the French Protectorate regime in Morocco. These movements became a serious threat to the French presence when the Ottoman Empire declared "jihad" and entered the war. Germany, which supported these movements financially and militarily, requested officers from the Ottoman Empire to start a general uprising in the region. In this direction, Teskilat-i Mahsusa officers were sent to Spain with the task of supporting resistance movements in Morocco. Although that they conducted intense activities until 1916, as a result of the disagreement with the German authorities, they were dismissed from their duties. There are several studies on armed resistance movements in Morocco during the First World War. However, the contribution of the Ottoman Empire to these resistance movements has not been the subject of studies. This is probably due to the fact that Ottoman archival documents were not used by researchers for reasons such as language barriers. In this article, the activities of Teskilat-i Mahsusa officers supporting the resistance movements in Morocco to cause a general anti-French uprising in the region during the war will be examined. In addition to Ottoman archival documents, it is aimed to contribute to the literature by using English and French archives.

Keywords: World War I, Moroccan Resistance, Ottoman Empire, Teskilat-i Mahsusa, Mawlay Abd al-Hafid, Emir Abd al-Malik

10.9737/hist.2023.1115

Birinci Dünya Harbi boyunca Fas’ta Fransız Himaye rejimine karşı birçok silahlı direniş hareketi mücadele veriyordu. Osmanlı Devleti’nin “cihad” ilan ederek savaşa girmesiyle bu hareketler Fransızlar için ciddi tehdit unsuru haline geldi. Bu hareketleri mali ve askerî açıdan destekleyen Almanya, Osmanlı Devleti’nden bölgede genel bir ayaklanma başlatmak amacıyla subay talebinde bulunmuştu. Bu doğrultuda Fas’ı ayaklandırmak göreviyle Cihan Harbi’nde tarafsız bir devlet olan İspanya’ya gönderilen Teşkilat-ı Mahsusa subayları, 1916’ya kadar yoğun faaliyet yürüttülerse de daha sonra Alman yetkililerle yaşanan anlaşmazlık sonucu görevlerine son verildi. Birinci Dünya Savaşı esnasında Fas’taki silahlı direniş hareketlerini içeren çeşitli çalışmalar mevcuttur. Fakat bu direniş hareketlerine Osmanlı Devleti’nin katkısı genellikle çalışmalara konu olmamıştır. Bu durum muhtemelen Osmanlı arşiv belgelerinin konu üzerine çalışan araştırmacılarla dil engeli yahut sair sebeplerle kullanılmamış olmasından ileri gelmektedir. Bu makalede Birinci Dünya Savaşı esnasında Fas’taki direniş hareketlerini asiste etmek ve bölgede Fransız karşıtı genel bir ayaklanma çıkarmak amacıyla İspanya’ya gönderilen Teşkilat-ı Mahsusa subaylarının faaliyetleri incelenecektir. Osmanlı arşiv belgelerine ek olarak İngiliz ve Fransız arşiv belgeleri de kullanılarak literatüre katkı sağlamak amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler: I. Dünya Savaşı, Fas Direnişi, Osmanlı Devleti, Teşkilat-ı Mahsusa, Mevlay Abdülhafid, Emir Abdülmalik

10.9737/hist.2023.1115

Page Range: 41-55

Halil Kaya, “Ottoman Empire and Moroccan Resistance to the French Protectorate in the First World War: Actıvities of Teşkilat-ı Mahsusa in Morocco”, History Studies, 15/1, February 2023, s. 41-55.