Reflection of the Abrogation of the Caliphate and the Exile of Abdulmecid Effendi According to the Istikbal Journal

The Caliphate Institution lived until the time of the last sultan of the Ottoman State, Vahdeddin, and on November 1, 1922, it lost its political leg with the abrogation of the sultanate. On November 17, Abdulmecid Effendi was appointed to the Caliphate Authority, which was vacated by Sultan Vahdeddin's going abroad. Khalif Abdulmecid was able to continue this task, which was deprived of political power, for only 16 months. Following the declaration of the Republic, the institution's existence was began to be discussed in public opinion through the National Assembly and the press. Finally, on 3 March 1924 the Caliphate Institution was abolished and the Ottoman dynasty was deposed and expelled from the country by Turkish Grand National Assembly. At this point, the birth of the Caliphate, its development, its the situation during the Turkish War of İndependence and in the early years of the Republic were discussed. Later, it was emphasized how the Istikbal journal, which had an important place in Trabzon press, evaluated the abrogation of the Caliphate and the exile of Abdülmecid Efendi from the country. On the other side, it tried to examine the way in which journalism transmits events. Thus, it is aimed to understand what this important revolutionary view of a province outside Istanbul is. In addition, the feelings and attitude of the last Khalif Abdulmecid, who received the news of exile, were scrutinized through the writings published by the newspaper of the governor of Istanbul, Haydar Bey, who informed him the exile decision of the Grand National Assembly. Lastly, it was studied on Khalif´s departure from İstanbul and farewell.

Keywords: Caliphate, Khalif, Abdulmecid, İstikbal Journal.

DOI Number: 10.9737/hist.2018.661

Hilafet Kurumu, Osmanlı Devleti´nin son padişahı Vahdeddin zamanına kadar yaşamış, 1 Kasım 1922 tarihinde saltanatın kaldırılması ile siyasî ayağını kaybetmiştir. 17 Kasım´da Sultan Vahdeddin´in yurt dışına çıkmasıyla da boş kalan Hilafet Kurumu´na Abdülmecid Efendi atanmıştır. Halife Abdülmecid ise siyasi güçten yoksun kalan bu görevini ancak 16 ay kadar sürdürebilmiş, Cumhuriyet´in ilanının ardından kurumun varlığı gerek Millet Meclisi´nde gerek basın yoluyla kamuoyunda tartışılmaya başlanmıştır. Sonunda beklenen olmuş ve 3 Mart 1924 tarihinde Hilafet Kurumu kaldırıldığı gibi bütün Osmanlı Hanedanı mensuplarının da ülke dışına çıkarılması TBMM´ce kabul edilmiştir. Bu noktada, Hilafetin doğuşu, gelişimi, Millî Mücadele ve Cumhuriyet´in ilk yıllarındaki durumu ele alındıktan sonra adı geçen kurumun TBMM´de kaldırılmasına yönelik tartışmalar incelenmiştir. Daha sonra Halifeliğin kaldırılması ve Abdülmecid Efendi´nin ülke dışına çıkarılması olayını, dönemin Trabzon basınında önemli bir yere sahip İstikbal gazetesinin nasıl değerlendirdiği üzerinde durulmuştur. Diğer taraftan adı geçen gazetenin olayları aktarış biçimi incelenmeye çalışılmıştır. Böylece İstanbul dışında bir vilayetin bu önemli inkılâba bakışının ne olduğu anlaşılması hedeflenmiştir. Ayrıca son Halife Abdülmecid Efendi´nin sürgün haberini aldığındaki duyguları ve tutumu, kendisine hal kararını bildiren İstanbul Valisi Haydar Bey´in adı geçen gazetede yayınlanan yazısı üzerinden irdelenmiştir. Devamında İstanbul´dan çıkışı ve vedası üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Hilâfet, Halife, Abdülmecid, İstikbal Gazetesi.

DOI Number: 10.9737/hist.2018.661