İki Savaş Arası Dönem Türk Dış ve Güvenlik Politikasında Oniki Ada, 1923-1939

Bu makale, iki savaş arası dönemde Oniki Ada´nın Türk dış politikası ve güvenlik anlayışındaki yerini incelemektedir. Dönemin dış politikasını anlatan birçok eserin atıfta bulunduğu "Oniki Ada´dan gelen İtalyan tehdidi" söyleminin tam olarak neye tekabül ettiğini İtalyan, Türk ve İngiliz arşiv belgelerine dayanarak irdelemektedir. Bu bağlamda bu çalışma, Türkiye ana karası ile karşılaştırıldığında coğrafi olarak çok küçük olmalarına rağmen bu adaların Ankara için büyük siyasi ve askerî sorunlara işaret ettiğine dikkat çekmektedir. Oniki Ada´nın İtalyanlar tarafından askerî bir üs olarak formüle edildiği bu yıllarda, adalarda gerçekleşen her askerî hareketliliğin Türkiye´deki siyasi ve askerî yansımalarına örnekleriyle değinilmektedir. Bu örnekler, bir taraftan, adaların Türk dış politikasının önemli ve dönem dönem belirleyici bir parçasını oluşturduğunu gösterirken, diğer taraftan Batı ve Güneybatı Anadolu´daki askerî düzenlemelerin neredeyse tamamının bu adalara endeksli şekilde yapıldığını söylemektedir. Adaların Türk dış politikası için önemine ek olarak bu çalışma, mevcut literatürün çoğunlukla 1950 sonrası için ele aldığı Ege´deki sınır sorunlarının bu dönemden başlayarak ortaya çıktığını arşiv belgelerindeki örnekler üzerinden göstermektedir. Meis (Kastellorizo) Adası´ndaki sınır çizme arayışına ek olarak, Ege´nin genelinde sınır oluşturma çabasına, ihlal ve işgallere üç devlet- Türkiye, İtalya, Yunanistan- ekseninde değinmektedir.

Anahtar Kelimeler: Oniki Ada, Türk Dış Politikası, İki Savaş Arası Dönem, Ege Adaları

DOI Number: 10.9737/hist.2017.564

This article analyses the place of the Dodecanese Islands in Turkish foreign and security policies in the interwar period. Based on the archival resources of Turkey, Italy and Britain, it tries to put forward the meaning of the "Italian threat coming from the Dodecanese Islands" referred by various sources dealing with the foreign policy of the time. It emphasizes how these tiny islands could pose political and military threat to the Anatolian mainland. Various examples are given to designate the reflection of the aggressive Italian stance in the Aegean Sea on Turkish politics. In this respect, this study argues that the Dodecanese factor became one of the most important determinants of Turkish foreign policy in general as well as of the Turkish military proceedings in Western and Southwestern Anatolia in this time frame. In addition to the importance of the islands for interwar Turkish foreign policy and strategy, this article also shows that the recent boundary problems in the Aegean Sea date back to the 1920s. These problems are emphasized with respect to the efforts of the parties to solve the matter, to mutual violations, and even to acts of occupation of some of the islets, based on the relationship between Turkey, Italy and Greece.

Keywords: The Dodecanese Islands, Turkish foreign policy, Interwar Period, Aegean Islands

DOI Number: 10.9737/hist.2017.564