Kâkûyîler ve Alâüddevle Muhammed Dönemi (1007-1041)
Deylem kökenli olan Kâkûyîler 1007-1119 yılları arasında Cibâl (Batı İran) ve Yezd´de hüküm sürmüşlerdir. Hanedanın kurucusu Ebû Ca´fer Alâüddevle Muhammed b. Rüstem Düşmenziyâr´dır. Alâüddevle´nin babası Rüstem Düşmenziyâr, Cibâl Büveyhîleri hükümdarı Fahrüddevle b. Rüknüddevle´nin eşi Seyyide Hatun´un kardeşiydi. Alâüddevle bu akrabalık ilişkisi sonucunda İsfahân´a vali olarak tayin edilmiş ve bu göreve getirildikten sonra bölgedeki iktidar boşluğunu kendi lehine kullanarak İsfahân başta olmak üzere bölgede bulunan birçok yeri kendi hâkimiyetine alarak bağımsız hareket etmiştir. Ancak Gazneliler´in Rey´e hâkim olup Cibâl Büveyhîleri´ni yıkmaları sonucunda bu durum fazla uzun sürmemiş ve Alâüddevle İsfahân´da Gazneliler´in hâkimiyetini tanımak zorunda kalmıştır. Bununla birlikte Alâüddevle İsfahân hâkimiyeti için Gazneliler´e isyan ederek, bulduğu her fırsatta onlara saldırmış ve bu durum her iki hanedan arasında uzun yıllar sürecek bir mücadelenin başlamasına neden olmuştur.
Anahtar Kelimeler: Alâüddevle, Cibâl Büveyhîleri, Gazneliler, Kâkûyîler, İsfahân
10.9737/hist.2021.1083
Kâkûyîds and the Era of Alâüddevle Muhammed (1007-1041)
The Kâkûyids, who are of Dailam origin, ruled in Jibal (Western Iran) and Yazd between the years 1007 and 1119. The founder of the dynasty is Ebû Ca´fer Alâüddevle Muhammed b. Rüstem Düşmenziyâr. Rüstem Düşmenziyâr, the father of Alâüddevle, was the brother of Seyyide Hatun, the brother of ise Jibal Buwayhids ruler Fahrüddevle b. Rüknüddevle. As a result of this kinship, Alâüddevle was assigned to Ishafân as a governor and took advantage of the power vacuum in the region to establish an independent dynasty by conquering numerous cities in the vicinity, including Isfahan. However, after the conquest of Ray by the Ghaznavids and the fall of Jibal Buwayhids, this situation did not last long and Alâüddevle was forced to recognize the rule of the Ghaznavids in Isfahân. On the other hand, Alâüddevle rebelled against the Ghaznavids for the rule of Isfahan and attacked them every chance he got, which caused the beginning of a long struggle between the two dynasties.
Keywords: Alâüddevle, Jibal Buwayhids, Ghaznavids, Kâkûyîds, Isfahân
10.9737/hist.2021.1083