Avârız Kayıtlarına Göre XVII. ve XVIII. Yüzyıllarda Karinabad Kazâsı

Osmanlı demografi çalışmalarında XV. ve XVI. yüzyıla ait önemli kaynaklar arasında sayılan tahrir defterlerinin yerini, XVII. ve XVIII. yüzyıllarda avârız defterleri almıştır. Tahrir defterleri gibi mufassal ve icmal olarak tutulan bu defterler ilgili yerin demografik yapısı ile ilgili çok önemli bilgiler ihtiva etmektedir. Karinabad şehri, 1368 yılında I. Murad tarafından Doğu Bulgaristan´a yapılan akınlar sonucunda fethedilmiştir. Bulgaristan´ın doğusunda bulunan şehir, arşiv belgelerinde Karinabad ya da Karinovası şeklinde geçen eski bir kazâ merkezi idi. Günümüzde Karnobat olarak anılan şehirde Osmanlı idaresinin kurulduğu yıllardan itibaren çoğunlukla Müslüman Türkler ikamet etmekteydi. Tespit edilen yer isimleri Türkçe idi ve bu isimlerin bazıları Anadolu´daki yer isimleriyle benzerlik göstermekteydi. Bu çalışmada Silistre Livası´na bağlı olan Karinabad şehrinin mahalle ve köyleri, mufassal ve icmal avârız defterleri esas alınarak incelenecektir. Bu sayede yerleşim yerlerinin tahrirler arası değişimi tespit edileceği gibi bu yerleşim yerlerindeki nüfus yapısı detaylı bir şekilde irdelenecektir. Ayrıca şehre bağlı mahalle ve köylerde yaşayan Müslüman ve gayrimüslim nüfus oranı ortaya konulacaktır. Şehirde yaşayan vergi mükellefi nüfus ile askerî ve dinî görevliler ile bazı hizmetler karşılığı vergiden muaf olan köyler hakkında bilgi verilecektir. Bunun haricinde çalışmanın ana kaynağı olan farklı tarihlerde kaydedilmiş avârız defterleri karşılaştırılarak şehrin nüfusundaki değişim ele alınacaktır. Bütün bunlardan yola çıkılarak Osmanlı Devleti´nin XVII. yüzyıl sonu ve XVIII. yüzyıl başındaki taşra yönetimi ve vergilendirme anlayışı Karinabad kazâsı özelinde izah edilecektir.

Anahtar Kelimeler: Avârız, Bulgaristan, Nüfus, Karinabad, Karinovası.

In the studies on Ottoman demographical structure, avârız (an extraordinary tax) records took the place of cadastral record books, which are regarded as one of the important resources in 15th and 16th centuries, in 17th and 18th centuries. These records, which are taken as comprehensively and concisely as possible like cadastral record books, include valuable information on demographical structure of relevant places. The Karinabad town was captured as a result of invasions by I. Murad to the East Bulgaria in 1368. Located in the east of Bulgaria, it was an old city center termed as Karinabad or Karinovası in the archives. Today called as Karnobat, the city was mostly populated by Muslim Turks since the establishment of Ottoman management. The names of places were in Turkish and some of these were in close similarity with their counterparts in Anatolia. The study will analyze the comprehensive and concise avârız record books for the neighborhoods and villages of Karinabad town connected to Silistre Brigade. By this way, it will be possible to identify the differences between the cadastral records of residences as well as making a detailed analysis on the population structure in certain residential areas. In addition, it will be possible to clarify the rate of muslim people as compared to non-muslim population in living in the neighborhoods and villages connected to the city. Information will be provided in regards to taxpaying military and religious authorities in the city as well as villages which are exempt from tax paying in return for certain services. On the other hand, a comparison will be made among the avârız record books, the main resource of the study, registered at different times thus unearthing the changes in civic population. Given all this information, the study will reveal the rural management and taxation approach of Ottoman Empire during the 17th and 18th centuries on the sample of Karinabad town.

Keywords: Avârız, Bulgaria, Population, Karinabad, Karinovası.