Kars´ın Rus Yönetimine Geçtiği 1878 Yılında Rum Yerleşimi Vezinköy ve Peygamber Elias Şapeli

Kars´ın Rus yönetimine geçtiği 1878 yılında Rum nüfusun yaşadığı tek köy olarak kayda geçen Vezinköy ve Peygamber Elias Şapeli metnin ana konusunu oluşturmaktadır. Kars, 93 Harbi olarak bilinen Osmanlı-Rus Savaşı´ndan sonra 3 Mart 1878´de imzalanan Ayastefanos Antlaşması´nın 19. maddesine göre de Ruslara bırakılmıştır. Kars´ın 5 km güneydoğusunda bulunan, günümüzdeki adı Ölçülü olan Vezinköy, Osmanlı döneminde, 1860´larda Trabzon´dan taş ustası olarak tabyalarda çalıştırılmak üzere getirilen Rumların yerleştiği köydür. Vezinköy Peygamber Elias Şapeli, bugün ziyaret yeri olarak bilinen, köye hâkim tepenin üstünde bulunur. Yapı, 2010 ve 2011 yıllarında yüzey araştırması kapsamında mimari olarak incelenmiş ve belgeleme çalışmaları tamamlanmıştır. Şapelin kesin inşa tarihi bilinmemekle beraber, 1872 öncesinde yapılmış olması muhtemeldir. Bina günümüze ayakta, nispeten iyi durumda gelebilmiştir. Şapel, doğu-batı doğrultusunda dıştan, apsis dâhil, 12,32 m uzunlukta, 6,98 m genişlikte dikdörtgen, tek nefli, tek apsisli ve beşik tonoz örtülüdür. Osmanlı döneminde Kars´taki tek Rum köyü olan Vezinköy´de inşa edilmiş olan Peygamber Elias Şapeli, bölgede yaşayan Rum nüfusun yaşantısının izlerini günümüze aktarması açısından önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler: Kars, Vezinköy, Osmanlı, Rum, Şapel, Elias, Rus

DOI Number: 10.9737/hist.2020.944

Vezinköy and the chapel of Prophet Elias, recorded as the only village inhabited by Greek population in 1878 when Kars came under Russian rule, constitutes the main theme of this paper. Kars was left to Russians in accordance with Article 19 of the San Stefano Treaty signed in 1878 after the Ottoman-Russian War, known also as the ´93 War. Vezinköy, currently known as Ölçülü, is a village situated 5 km to the southeast of Kars, where Greeks were settled who were brought from Trabzon in 1860s to work as stone masons in bastions. The Vezinköy Chapel of Prophet Elias is located on a hill overlooking the village which is also a place of visit today. The chapel was examined architecturally and documentation studies were completed within the scope of 2010 and 2011 surface surveys. Although the exact construction date of the chapel is unknown, it is likely to have been built before 1872. The Vezinköy Chapel of Prophet Elias has survived to the present day in a relatively good condition. The structure is in the form of a rectangle with 12.32 m length including the apse and 6.98 m width externally. It is composed of a single nave and a single apse and covered with a barrel vault. The Chapel of Elias built in Vezinköy, the only Greek village in Kars during the Ottoman Period is especially important regarding that it conveyed the traces of the Greek population´s life once inhabiting the region, to the present day.

Keywords: Kars, Vezinköy, Ottoman, Greek, Chapel, Elias, Russian

DOI Number: 10.9737/hist.2020.944