Lozan´dan Kalma Boğazlar Sorununun Çözümü: Montreux Boğazlar Sözleşmesi
Bu çalışma 1936 tarihli Montreux (Montrö) Boğazlar Sözleşmesinin tarihi sebeplerini ve bu sözleşmenin getirdiği sonuçları incelemektedir. Türkiye'nin boğazlardaki egemenlik haklarını sınırlandıran 1923 Lozan Barış Antlaşması Almanya ve İtalya´nın 1930larda silahlanma yarışına girmesi ile Türkiye´nin güvenliğini sağlamaktan uzak kalmıştır. Türkiye´nin talebi ile Lozan Boğazlar Sözleşmesi'ni imzalayan devletler İsviçre'nin Montreux şehrinde biraraya gelerek Türkiye Cumhuriyeti´nin egemenlik haklarını kısıtlayan Boğazlar Komisyonunu kaldırmış, Türkiye´ye Boğazlarda asker bulundurma ve Boğazları silahlandırma hakkı tanımış; boğazlardan savaş ve ticaret gemilerinin geçiş esaslarını belirlemiştir. Lozan Anlaşmasına dahil olmayan Almanya´nın bu sözleşmede Alman isteklerinin aksine Sovyetler Birliği´nin Boğazların Karadeniz´e sahildar olan devletlerin harp gemilerine tamamen açık olması önerisi kabul görmüş ve Rus savaş gemilerinin Akdeniz´e inmelerinin önü açılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Lozan Barış Antlaşması, Boğazlar Sorunu, Montreux Boğazlar Sözleşmesi, Türkiye, İngiltere, Sovyetler Birliği
Doi Number :10.9737/historyS972
The Resolution of Straits Question After the Lausanne Treaty: Montreux Straits Convention
This study examines the causes and consequences of 1936 Montreux Convention. The Lausanne Treaty of 1923 limited the Turkish control of straits and made Turkey vulnerable as Germany and Italy entered into an arms race. At Turkey´s invitation, all signatories of Lausanne Straits Convention met in Montreux, Switzerland and ended the Straits Convention that limited Turkish sovereignty on the straits. They also allowed Turkey to militarize the straits and regulated the passage of war and commercial ships. Because Germany was not one of the signatories to the Lausanne Straits Convention, it could not participate in the Montreux Convention and despite its wishes, the Soviet Union´s suggestion to keep the straits open to the war ships of states bordering the Black Sea was accepted, allowing Russia an easy access to the Mediterranean.
Keywords: Lausanne Peace Treaty, the Straits Question, Montreux Straits Convention, Turkey, England, Soviet Un
Doi Number :10.9737/historyS972