"Mekânsal Sabitleme"ye Bir Örnek: Mecburî İstasyon Olarak Beyrut Karantinahanesi

Salgın hastalığın bulunduğu bir ülkeden başka bir ülkeye seyahat eden yolcu ve ticaret ürünlerinin belirli yerde ve bir süre tecrit edilmesini ifade eden "karantina" uygulaması salgın hastalıkların yayılmasının önüne geçmek için önemli bir fonksiyona sahiptir. Esasen karantina sıhhî bir tedbir olarak uygulanmaktadır. Fakat bu çalışmada üzerinde durulacak olan husus Osmanlı döneminde Beyrut karantinahanesinin sıhhî tarafının yanı sıra ekonomi ve ticarete yön verici bir boyutunun da bulunmasıydı. Buna göre karantinahane iktidarın dış ticarette kontrolünü arttırma ve ticaret akışını yönlendirmede önemli rol oynamış ve ticareti tekelleştirmede bir vasıta olmuştur. Tekelciliğin diğer bir tezahürü olan karantinahane, ticareti ve deniz trafiğini kontrol etmek için oluşturulmuş, tekel sistemini güvenceye almış olan bir tesis olarak hizmet etmiştir. Bu yönüyle de merkezileşmenin bir boyutunu oluşturarak devletin ekonomik egemenliğinin güçlendirilmesine aracılık etmiştir. Tüm bunların "mekânsal sabite" kavramı bağlamında karantinanın ticareti bir noktaya sabitlemesine bağlı olduğu göz önünde bulundurularak bu çalışmada örneklem olarak Beyrut Karantinahanesi´nin, salgınlara karşı önlemden ziyade, ticareti denetleyici ve ticaret güzergâhını belirleyici bir unsur olduğu üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler: Beyrut, Karantina, Mekânsal Sabitleme, Orta Doğu, Osmanlı Devleti

DOI Number: 10.9737/hist.2021.1009

Quarantine applications, which are the method of isolation of passengers and trade products traveling from one country where the epidemic is located to another country, and which has an important function to prevent the spread of epidemics, was mainly implemented as a sanitary measure. On the other hand, the point to be emphasized in this study, besides the sanitary side of the Beirut quarantine during the Ottoman period, it also had a dimension that directed the economy and trade. Accordingly, the quarantine played an important role in increasing the control of power in the foreign trade and directing the trade flow, and became a tool to monopolize trade. It was another manifestation of monopoly and therefore served as a facility that was created to control the trade and maritime traffic, securing the monopoly system. In this regard it was a means to strengthen the economic sovereignty of the state, creating a dimension of centralization. In this study, considering that the quarantine depends on fixing trade to one point in the context of the concept of "spatial fix", it will be emphasized that the Beirut quarantine as a sample is a feature of controlling and determining the trade route rather than an outbreak measure.

Keywords: Beirut, Quarantine, Spatial Fix, Middle East, The Ottoman State

DOI Number: 10.9737/hist.2021.1009