Milli Mücadele Başlarında Bir Devlet Adamı: Van Valisi Haydar (Vaner) Bey

Osmanlı devletinin çeşitli yerlerinde mutasarrıflık ve valilik görevlerinde bulunan Haydar Bey, 17 Mart 1918 tarihinde Van Vilayeti´ne vali olarak atanmıştı. Van, 6 Nisan´da Türk birlikleri tarafından kurtarılmıştır. Üç yıl boyunca Rus ve Ermenilerin idaresi altında 100.000´i aşkın Müslüman halk şehri terk ederken, şehir ise tamamen yıkılmıştı. Türk idaresini tekrar kurmaya çalışan Vali Haydar Bey´i bölgedeki asayişi temin ederek devam eden askeri harekâta yardımcı olmak, Van´ın idari durumunu düzenleyerek perişan durumdaki ahalinin ihtiyaçlarını gidermek ve Van´ın yeniden yapılanmasını sağlamak, Rusların çekilmesinden sonra bölgeye yerleşmeye çalışan İngilizlerin Ermenileri, Nasturileri ve Kürt aşiretlerini kışkırtmasını önlemek ve bunların dışında belki de en önemlisi Anadolu´da Mustafa Kemal Paşa etrafında şekillenen Millî Mücadele´ye destek olmak gibi çok zor görevler bekliyordu. Bu görevleri başarı ile yerine getiren Haydar Bey, İngilizlerin baskısı sonucunda Osmanlı hükümeti tarafından 29 Temmuz 1919 Haydar Bey´i Van Vilayeti Valiliği görevinden alınmıştı. Haydar Bey, Van Vilayeti Valiliği´nde görev yaptığı 1,5 sene boyunca yöre halkının özlediği bir devlet adamı profili çizmiştir.

Anahtar Kelimeler: Haydar (Vaner) Bey, Van Vilayeti, Ermeniler, Nasturiler

Doi Number :http://dx.doi.org/10.9737/hist_500

Haydar Bey, who served as governor and mutasarrıflık (the local government of sancak) in various provinces of Ottoman State, was appointed as governor (vali) of Van Province on March 17, 1918. Van was rescued from the hands of Armenian irregulars by the Turkish troops on April 6, 1918. During three years of the Russian and Armenian administration, while more than 100.000 Muslims left the city, their houses in the city were completely destroyed. Governor Haydar Bey, who tried to re-establish Turkish administration, had many difficult duties. Firstly, he should ensure peace and help military operations. Secondly, he should overcome the needs of miserable population and reconstruction of the city. Thirdly, he should prevent the activities of the British over the Armenians, the Nestorians and the Kurdish tribes after the withdrawal of the Russians. Finally, he should support the National Struggle, which shaped around Mustafa Kemal Pasha in Anatolia. As a result of the British compulsion, the Ottoman government discharged Haydar Bey who carried out these duties successfully, his post as governor of the Van Province. Haydar Bey, during 1,5 years in the office of the Governor of Van Province, has been drawn as a missed statesman at the eyes of the people of the city.

Keywords: Haydar (Vaner) Bey, Van Province, Armenians, Nestorians

Doi Number :http://dx.doi.org/10.9737/hist_500