ÖN ASYA TARİHİ ARAŞTIRMALARI KAPSAMINDA GEÇ ANTİKÇAĞIN MEKÂNSAL VE ZAMANSAL SINIRLARI VE ÖNEMLİ PARAMETRELERİ

Genel anlamda Eskiçağın sonları ve Ortaçağların başları şeklinde ifade edilen Geç Antikçağ için farklı yaklaşımlar söz konusudur. Geç Antikçağ olarak ifade edilen dönemin sınırları tam olarak ortaya konulamamıştır. Bu dönemin sınırlarıyla ilgili fikir yürüten bilim insanlarından bazıları Geç Antikçağı bin yıllık bir zaman dilimine yerleştirme eğilimindedirler. Batılı tarihçiler bu dönemin mekânsal ve zamansal sınırlarını Roma ve Doğu Roma tarihini eksen alarak belirlemeye çalışırlar. Bu dönemin sınırlarını tespit ederken, onun Eskiçağlardan ve Ortaçağlardan farklı olan belirgin özelliklerini ortaya koymak ve bu şekilde bir sınır belirlemek daha yerinde olacaktır. Bu dönemin kendisinden önceki veya sonraki dönemlerden farklı olduğu birçok gelişme bulunmaktadır. Geç Antikçağ eski dünya ile yenidünya arasında bir geçiş dönemidir. Bu dönem günümüz Avrupa’sının siyasi haritasının ortaya çıktığı, doğu-batı sınırının belirgin hale geldiği ve günümüz dünyasının dini yapılarının temellerinin atıldığı bir dönemdir. Geç Antikçağ Ön Asya çalışmaları bağlamında Roma ve Îrân varlığına bağlı olarak ortaya çıkan siyasi ve askeri gelişmeler dönemin sınırlarını belirlemede önemli bir yere sahiptir. Dolayısıyla Geç Antikçağın sınırlarını tespit ederken Ön Asya tarihini de göz önünde bulundurmak gerekir. Bu makale Ön Asya tarihi bağlamında bu dönemde ortaya çıkan önemli olaylardan hareketle Geç Antikçağın sınırları hakkında bir takım tespitler yapmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler: Geç Antikçağ; Ön Asya; Roma; Îrân; Tarihi Sınırlar.

10.9737/hist.2023.1118

There are different approaches for Late Antiquity, which is generally expressed as the end of the Ancient Age and the beginning of the Middle Ages. The boundaries of the period, which is expressed as the Late Antiquity, have not been fully revealed. Some of the scholars who speculate on the boundaries of this period, tend to place Late Antiquity within a thousand-year period. Western historians try to define the spatial and temporal boundaries of this period based on Roman and Eastern Roman history. While determining the boundaries of this period, it would be more appropriate to reveal its distinctive features that are different from the Ancient Ages and the Middle Ages and to define a border in this way. There are many developments that make this period different from the periods before or after it. Late Antiquity is a transitional period between the old and the new world. This period is a period that the political map of today's Europe emerged, the east-west border became clear and also the foundations of the religious structures of today's world were laid. In the context of Late Antique Pre-Asian studies, the political and military developments that emerged due to the presence of Rome and Iran have an important place in determining the boundaries of the period. Therefore, when defining the borders of Late Antiquity, it is necessary to consider the history of Pre-Asia. This article aims to make some determinations about the borders of Late Antiquity, based on the important events that emerged in this period in the context of the history of Pre-Asia.

Keywords: Late Antiquity, Pre-Asia, Rome, Iran, Historical Borders.

10.9737/hist.2023.1118

Sayfa Aralığı: 95-112

Ahmet Altungök, “Ön Asya Tarihi Araştırmaları Kapsamında Geç Antikçağın Mekânsal ve Zamansal Sınırları ve Önemli Parametreleri”, History Studies, 15/1, Şubat 2023, s. 95-112.