Osmanlı Devleti'nde Alman Yetimhaneleri (1860-1921)

19. yüzyılın ortalarından başlayıp Birinci Dünya Savaşı'nın sonuna kadar devam eden süreçte Alman misyonerleri, yardım kuruluşları aracılığıyla başta Kudüs, İzmir ve İstanbul gibi önemli merkezler olmak üzere gayrimüslimlerin yoğun olarak yaşadığı yerlerde faaliyette bulunmuşlardı. Bu faaliyetlerin en önemlisini de hiç şüphesiz, zikredilen bölgelerde açılan Alman yetimhaneleri oluşturmaktadır. Osmanlı'nın çeşitli sorunlarla uğraştığı bu dönemde Alman misyonerler, 1860 yılında Osmanlı topraklarında ilk yetimhanelerini açtıkları gibi, 1890'lı yıllarda Doğu bölgelerindeki Ermeni olayları sonrasında yetim kalan çocuklarla özel olarak ilgilenmişler, kurdukları yetimhanelerde Ermeni çocukların barınma ve eğitim ihtiyaçlarını karşılamışlardı. Bununla beraber bu çocukların bir kısmını Protestanlaştırmışlar ve bunlardan kabiliyetli olanları seçip Almanya'da yüksek okullarda eğittikten sonra Osmanlı topraklarındaki Alman müesseselerinde istihdam etmişlerdi. Bu çalışmada, Alman misyoner teşkilatlarının hedefleri, Osmanlı coğrafyasında yürüttüğü faaliyetler ve kurulan Alman yetimhaneleri hakkında bilgi verilmiş; özellikle yetimhanelerinin kuruluşu, çalışmaları, verilen eğitimi ve burada barınacak çocukların nasıl toplandığı gibi hususiyetler değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Almanya, Protestanlık, Ermeni, misyonerlik, yetimhane, Hıristiyan

Doi Number: 10.9737/hist.2016322073

From the middle of 19. century till the end of the First World War German missionary organisations,with the means of their own charity organisations and relief agencies, were active in the some important centres of the Ottoman Empire, articularly such as Kudüs, İzmir, İstanbul, in which the non-Muslim or Christian minorities densely inhabited. Without doubt establishing German orphanages in the mentioned districts constituted the most important part of these activities. In a critical time in which the Ottoman Empire was struggling with varies of problems German missionaries established their first orphanage in 1860 in Ottoman territory and after the Armenian conflict in 1890's they had a spacial interest with the Armenian orphan children in the eastern districts of the empire that they provided for them education and accommodation as well. At the same time, they converted some of them to Protestantism and likewise talented children were chosen, educated in German Colleges in Germany and later on employed in German institutions in the Ottoman Empire. In this study, we will present some information about the goals of German missionary Organisations, their activities in the Ottoman territory and the German orphanages which were established in the Ottoman Empire. Especially we'll try to demonstrate the establishment of the orphanages, their activity, the characteristics of the education that was provided in it and issues such as in what way were the children collected who were sheltered there.

Keywords: Ottoman Empire, Germany, Protestantism, Armenian, missionary, orphanage, Christian

Doi Number: 10.9737/hist.2016322073