Osmanlı Devleti´nde Kalpazanlık ve Sahte Para (1808-1914): Kalpazanlığı ve Sahte Paranın Tedavülünü Besleyen Faktörler

Osmanlı Devleti´nin klasik geleneksel idari, iktisadi ve mali bünyesini değişime zorlayan birçok gelişmenin yaşandığı 19.yüzyılda, Osmanlı meskûkâtı ve kâğıt parasının sahtelerini imal edip piyasaya süren kalpazanların, zamanla daha fazla faaliyet alanı bulmasına imkân veren nedenler çeşitlidir. Bunların bir kısmı, Osmanlı Devleti´nin kendi iç bünyesinden beslenirken diğer bir kısmı ise dış dünyada oluşan siyasi ve iktisadi iklimde iç ve dış nedenlerin etkileşimiyle şekillenmiştir. Osmanlı piyasalarında bol miktarda kalp madeni ve kâğıt paranın tedavül etmesine, dolayısıyla kalpazanların etkinliğini arttırmasına hizmet eden nedenler arasında, dönem içinde takip edilen para ve maliye politikaları önemli bir yere sahip olmuştur. Bununla birlikte, piyasada tedavül eden bir sikkenin veya kâğıt paranın kalp olduğunun tespitinde yaşanan zorluklar, piyasada kalpazanların hareket alanını genişleterek kolaylaştırmıştır. Devlet idaresinin kalpazana ve kalp paraya olan yaklaşımındaki yumuşaklık, kanunların caydırıcılık gücündeki yetersizlik ve kanunlarda yer alan boşluklar, kalpazanlığı teşvik edici ve sahte paraların tedavülünü arttırıcı sonuçlar doğurmuştur. Yerli ve yabancı kalpazanların faaliyet alanı olan bir piyasada muhatap olunan Müslüman halkın sahip olduğu nitelikler, kalpazanlar tarafından fırsata çevrilmiştir. Uluslararası ticaret hacminde ve para talebinde büyük artışların yaşandığı bir dönemde, dünya maden piyasalarında meydana gelen gelişmelerin de etkisiyle şekillenen dış faktörler, vatandaşı oldukları ülkelerin zımnen de olsa desteğini arkasına alan adli ve ticari ayrıcalıklara sahip kalpazanlar için bulunmaz fırsatlar sunmuştur.

Anahtar Kelimeler: Osmanlı Piyasası, Kalpazanlık, Kalp Meskûkât, Sahte Kâğıt Para

DOI Number: 10.9737/hist.2018.577

administrative, economic and financial structure of the Ottoman State to change. They also facilitated the works of counterfeiters who manufactured the fake money and circulated them to the Ottoman markets. Some of these negative developments stemmed from the inner structure of the Ottoman State while some others emerged as a consequence of the political and economic conjuncture imposed by the external conditions. Results of monetary and fiscal policies pursued in this period were influential in increasing counterfeiting. This can be seen particularly, in the markets where trade was relatively intense. Since counterfeit money at the markets could not be detected easily, counterfeiters continued their illegal activities easily. In this period, among other reasons of counterfeiting were loose approach of state administration towards counterfeiter and counterfeit money problem, inadequacy of deterrent laws and the gaps in the existing laws. Beside these, such characteristics as naivity, accessibleness and righteousness which were attributed to Muslim/Turkish people paved the way for counterfeiters to carry out their activities easily. In addition, huge increase in the volume of international trade and demand for money, new developments in world silver mine markets, when combined with the power of commercial and judicial concessions, facilitated incomparable opportunities for foreign counterfeiters.

Keywords: Ottoman Market, Counterfeiting, Counterfeit Coins, Counterfeit Banknot

DOI Number: 10.9737/hist.2018.577