Osmanlı Devleti´nde Padişahın Emriyle (Siyaseten) Katledilmiş Şeyhülislamlar

17. yüzyıl ile birlikte ilmiye teşkilatındaki bozulmalar şeyhülislâmlık kurumunu da olumsuz etkilemiş; bazı şeyhülislâmlar, kuruluş misyonlarının dışına çıkarak ve giderek siyasete müdahil bir konum alarak, kurumun yozlaşmasına zemin hazırlamışlardır. Bu durum onların sık sık azledilmelerine ve hatta katledilmelerine sebep olmuştur. İslam Hukuku devlet başkanına ölüm cezasına hükmetmek yetkisini tanımıştır. Osmanlı padişahları ise örfi tasarruflarına dayanarak bu yetkiyi kullanmışlar ve çoğu zaman da ulemanın fetvasına başvurmuşlardır. Osmanlı Devleti´nin tek ve mutlak hakimi olan padişahın meşruiyetini sorgulamak ya da onu tahttan indirmeye teşebbüs etmek açık bir siyaseten katl sebebidir. Maktûl şeyhülislâmların da bu tür bir girişim sonucu katledildikleri görülmektedir. Osmanlı Devleti´nde padişahın emriyle katledilmiş üç şeyhülislam vardır. Bunlardan Ahîzâde Hüseyin Efendi (ö. 1634) IV. Murad zamanında, Hocazâde Mes´ud Efendi (ö. 1656) IV. Mehmed zamanında ve Feyzullâh Efendi (ö. 1703) III. Ahmed zamanında padişahın fermanı ile katledilmişlerdir.

Anahtar Kelimeler: Osmanlı hukuku, siyaseten katl, şeyhülislâm, Ahîzâde Hüseyin Efendi, Hocazâde Mes´ud Efendi, Seyyid Feyzullâh Efendi

Doi Number :http://dx.doi.org/10.9737/historyS748

In the seventeenth century, the detoriation of the Ilmiye organization had a negative impact over the institution of Sheikh al-Islam; some Sheikh al-Islams stepped out of their legal boundaries by intervening in politics and caused the degeneration of the institution. Islamic Law authorizes a president or sultan to order the death penalty. The Ottoman sultans used this power according to their traditional powers and they often received fatwas or religious opinions of scholars to do so. Any attempt to dethrone or question the legitimacy of the absolute ruler, the Ottoman sultan, would be a clear cause of `political-execution´. By examining the cases of three executed Sheikh al-Islams: Ahizade Hüseyin Efendi (1634) during the reign of IV. Murad, Hocazade Mes´ud Efendi (1656) during the reign of IV. Mehmed, and Feyzullah Efendi (1703) during the reign of III. Ahmed, who were killed at the direct order or ferman of the sultans, this article illustrates that in all three cases the Sheikh al-Islams were executed because they disobeyed the rule of sultan.

Keywords: Ottoman law, political execution, Sheikh al-Islam, Ahizade Hüseyin Efendi, Hocazade Mes´ud Efendi, S

Doi Number :http://dx.doi.org/10.9737/historyS748