Osmanlı Döneminde İstanbul Loncalarında Yiğitbaşılık ve Yiğitbaşılar: Genel Çerçeve ve Bir Değerlendirme
Yiğitbaşı, Osmanlı zanaat ve ticaret loncalarında genellikle kethüdadan sonraki ileri gelen üyeydi. Yiğitbaşıların, kethüdalarla birlikte lonca kurallarını belirlemek, çıkarlarını korumak, gerek duydukları emtia ve hammaddeyi getirtmek, esnafla ilgili asayişi sağlamak, çırakların ve kalfaların eğitim süreçlerini kontrol etmek gibi birçok fonksiyonları bulunuyordu. Bu makale, böyle önemli fonksiyonları bulunan bu lonca üyesini incelemeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda, yiğitbaşılık kavramını, yiğitbaşıların seçimlerini/atamalarını, loncalardaki ve kent yaşamındaki görevlerini, rollerini ve devletle ilişkilerini değerlendirmektedir. Ayrıca makale kethüda ve yiğitbaşı altındaki kolektif yönetimin 17. yüzyıl İstanbul loncalarında büyük oranda standart hale geldiği ve özellikle 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren önemli değişikliklere uğradığı genel çerçeveyi çizmektedir. Böylelikle İstanbul esnafı ve kent tarihi çalışmalarına katkı sağlamaya çalışmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Yiğitbaşı, Lonca, Osmanlı Esnafı, İstanbul
DOI Number: 10.9737/hist.2021.1006
Yiğitbaşılık And Yiğitbaşıs in The Istanbul Guilds During The Ottoman Period: General Framework And An Evaluation
Following the guild warden, yiğitbaşı was generally the next leading member of the Ottoman craft and trade guilds. Together with the guild wardens, yiğitbaşıs had many functions, such as setting the guild rules, protecting their interests, supplying the necessary goods and raw materials, providing security concerning artisans, and controlling training processes of apprentices and journeymen. This article aims to examine this guild member of such essential functions. In this regard, it evaluates the concept of yiğitbaşı, yiğitbaşı´s elections/appointments, duties and roles in guilds and urban life and relations to the state. The article also draws a general framework that the collective management under kethüda and yiğitbaşı became largely standardized in seventeenth-century Istanbul guilds and underwent significant changes, particularly during the second half of the nineteenth century and onwards. In this way, it seeks to contribute to the history of Ottoman guilds and urban life.
Keywords: Yiğitbaşı, Guild, Ottoman Artisans, Istanbul
DOI Number: 10.9737/hist.2021.1006