Osmanlıda Kimsesiz ve Yoksul Çocuklara Anne Şefkati: Irzahane

19. yüzyıl boyunca Osmanlı Devleti, modernleşmenin de etkisiyle sosyal hayatın birçok alanında etkisini artırmıştır. II. Abdülhamid döneminin siyasi söyleminde, fakir ve muhtaç halkın özellikle çocukların korunması hep var olmuştur. Padişah´ın kuruluşuna vesile olduğu sosyal yardım kurumları bu dönemde yaşayan yoksullar için hayata daha sıkı tutunma ya da hayatta kalma anlamında bir şans oluşturmuştur. Bu kurumlardan bir tanesi de Darülaceze içerisinde kimsesiz, yoksul ve yetim çocukların kabul edildiği ırzahanedir. Irzahaneden bahsetmek aynı zamanda dönemin kimsesiz ve yoksul çocuklarının profilini de ortaya koymak anlamına gelir. Öte yandan devletin bu çocuklara yaklaşımı ve bakış açısı ele alındığında çocuk bakımını, modernleşmenin ve sosyalleşmenin neresine koyduğunu da kanıtlayacaktır. Bu anlamda çalışmada; ırzahanenin işleyişinin ne şekilde olduğu, hangi çocukların bu kuruma alındığı, çocuk bakımının ve beslenmesinin incelikleri, çocuk nüfusunun sayısal verilerle değerlendirilmesi ve çocuklara yaklaşımın hassasiyetleri dönemin genel şartları da göz önüne alınarak açıklanmaya çalışılmıştır. Nitekim bu çalışma ile yukarıda bahsedilen bakış açısı ve tarihsel sürece uygun olarak Osmanlıda çocukluğun modern inşası bağlamında ırzahanenin kuruluş serüveni ve buradaki düzen anlatılmıştır. Çalışmada ırzahane konusu arşiv belgeleri temel alınarak, gazete, dergi ve resmi yayınlar ışığında hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Osmanlı, Çocuk, Irzahane, Darülırza, Darülaceze, Süt.

DOI Number: 10.9737/hist.2020.958

Throughout the 19th century, the Ottoman Empire increased its influence in many areas of social life with the effect of modernisation, among others. The protection of the poor and needy people, especially children, was always a part of the political discourse of the era of Abdul Hamid II. The social welfare institutions that were established thanks to the Sultan created an opportunity for the poor living in this era to hold on to life more effectively or, at least, survive. Irzahane, which were a part of Darülacezes and admitted orphaned and poor children, were one of those institutions. An analysis of ırzahane also means revealing the profile of the orphaned and poor children of the time. Discussing the State's approach to, and perspective on, these children will also show how the State positioned childcare in terms of modernisation and socialisation. In this context and in consideration of the general conditions of the era, the present study tried to explain the functioning of ırzahanes, the conditions of admittance to this institution, the subtleties of childcare and nutrition, the demographics of child population and the sensitivity in the approach to children. In the context of the construction of modern childhood in the Ottoman Empire, the study described the story of the establishment of ırzahanes and their order in accordance with the above-mentioned perspective and historical process. The topic of ırzahane drew upon archival documents, including newspapers, magazines and official publications.

Keywords: Ottoman, Child, Irzahane, Darülırza, Darülaceze, Milk.

DOI Number: 10.9737/hist.2020.958