Yıl:2021   Cilt: 13   Sayı: 6   Alan: Tarih

  1. Anasayfa
  2. Makale Listesi
  3. ID: 2170

Eray Bayramol ORCID Icon

THE 1915 VAN REBELLION IN RUSSIAN DIPLOMATIC DOCUMENTS AND THE REPORT OF THE CHARGE D´AFFAIRES OF FRANCE IN THESSALONIKI

The outbreak of World War I described as such a marvelous opportunity for the Armenians, who desired to found a state of their own through the lands that they were going to break off from the Ottoman State. Armenians who had been acting together with the Entente Powers in this case: perpetuated their separatist activities in The Ottoman State, under the guidance of Russia by the approach of the World War I. The association of Russian- Armenian, which initiated before the First World War took its most intense form with the war. İstanbul ve Boğazların işgal edilerek büyük Rus imparatorluğunu kurma hedefini gerçekleştirmek isteyen Rusya ise Ermenileri Osmanlı Devleti'ne karşı harekete geçirmek maksadıyla desteklemeye devam etti. Birinci Dünya Savaşı'nın en çetin geçtiği günlerde Ermenileri ayaklandıran Rusya, Osmanlı Devleti'ni savaştığı cephelerde zor duruma düşürmek istedi. Bir taraftan Ermenileri askeri olarak desteklerken, politik olarak desteklemeyi de ihmal etmedi. 1915 yılında Van'da baş gösteren Ermeni ayaklanmalarını ve Ermenilerin Müslüman ahaliye karşı gerçekleştirdiği katliamları gizlemek için Fransa ve İngiltere'yi de yanına almak maksadıyla bazı siyasi girişimlerde bulunmak istedi. Bu girişimlerden biri, Van'da Ermeniler tarafından gerçekleştirilen kıyım faaliyetlerini ört bas etmekti. Bu sebeple, İngiltere ve Fransa ile birlikte Van olayları hakkında uluslararası bir bildiri yayımlamak istedi. Fakat tam da bu sırada Fransa'nın Selanik Maslahatgüzarı tarafından, Van olaylarını Ermenilerin başlattığı ve Osmanlı Devleti'nin isyanı bastırmak için müdahale ettiği hususunda tuttuğu bir rapor gündeme geldi. Bu rapor, Rusya'nın Ermeni politikasını sekteye uğratacak nitelikteydi. Bu çalışmada, Rusya'nın Van olayları ile ilgili yayımlamak istediği bildiri hususunda Rusya Dışişleri Bakanlığı'nın gerçekleştirdiği girişimler, Bakanlığa ait diplomatik yazışmalar kullanılarak ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Ottoman State, Russia, Armenian, Van, declaration.O

10.9737/hist.2021.1059


Rus Diplomatik Belgelerinde 1915 Van Ayaklanması ve Fransa´nın Selanik Maslahatgüzarı´nın Raporu

Osmanlı Devleti'nden koparacakları topraklar üzerinde kendilerine ait bir devlet kurmak isteyen Ermeniler için Birinci Dünya Savaşı'nın çıkmış olması büyük bir fırsat olarak nitelendirildi. Geçmişten itibaren İtilaf Devletleri ile bu hususta birlikte hareket eden Ermeniler, Osmanlı Devleti içindeki ayrılıkçı faaliyetlerini Birinci Dünya Savaşı'nın yaklaşmasıyla birlikte özellikle Rusya güdümünde devam ettirdiler. Birinci Dünya Savaşı'ndan önce başlayan Ermeni-Rus iş birliği savaşla birlikte en yoğun halini aldı. İstanbul ve Boğazların işgal edilerek büyük Rus imparatorluğunu kurma hedefini gerçekleştirmek isteyen Rusya ise Ermenileri Osmanlı Devleti'ne karşı harekete geçirmek maksadıyla desteklemeye devam etti. Birinci Dünya Savaşı'nın en çetin geçtiği günlerde Ermenileri ayaklandıran Rusya, Osmanlı Devleti'ni savaştığı cephelerde zor duruma düşürmek istedi. Bir taraftan Ermenileri askeri olarak desteklerken, politik olarak desteklemeyi de ihmal etmedi. 1915 yılında Van'da baş gösteren Ermeni ayaklanmalarını ve Ermenilerin Müslüman ahaliye karşı gerçekleştirdiği katliamları gizlemek için Fransa ve İngiltere'yi de yanına almak maksadıyla bazı siyasi girişimlerde bulunmak istedi. Bu girişimlerden biri, Van'da Ermeniler tarafından gerçekleştirilen kıyım faaliyetlerini ört bas etmekti. Bu sebeple, İngiltere ve Fransa ile birlikte Van olayları hakkında uluslararası bir bildiri yayımlamak istedi. Fakat tam da bu sırada Fransa'nın Selanik Maslahatgüzarı tarafından, Van olaylarını Ermenilerin başlattığı ve Osmanlı Devleti'nin isyanı bastırmak için müdahale ettiği hususunda tuttuğu bir rapor gündeme geldi. Bu rapor, Rusya'nın Ermeni politikasını sekteye uğratacak nitelikteydi. Bu çalışmada, Rusya'nın Van olayları ile ilgili yayımlamak istediği bildiri hususunda Rusya Dışişleri Bakanlığı'nın gerçekleştirdiği girişimler, Bakanlığa ait diplomatik yazışmalar kullanılarak ortaya konulmaya çalışılacaktır. Russia on the other hand which desired to substantiate its goal of founding the Great Russian Empire by occupying Istanbul and Straits, perpetuated to back up Armenians in order to prompt them riot against The Ottoman State. Russia, which provoked the Armenians against The Ottoman State during the toughest times of The World War I; wished to entrap The Ottoman State on the fronts it battled. It did not disregard to back the Armenians up politically as well while supporting the Armenians militarily. It desired to initiate some political enterprises in order to conceal the Armenian rebellion and the massacres of the Armenians on Muslim community in Van, 1915, also with the intention of taking England and France as allies. One of these enterprises was to cover up the slaughter operations carried out by the Armenians in Van. Accordingly, Russia desired to establish an international declaration about Van incidents accompanied with England and France. However, at this exact moment a report came to the fore by the charge d´affaires of France in Thessaloniki that the incidents which took place in Van was initiated by the Armenians and The Ottoman State intervened to quell the rebellion. The mentioned report was such as to bring to a standstill the politics of Russia on Armenians. In this study, the initiatives of the Russian Ministry of Foreign Affairs regarding the declaration that Russia desires to publish about the Van events is going to be attempted to be revealed by the use of diplomatic correspondence of the Ministry.

Keywords: Osmanlı Devleti, Rusya, Ermeni, Van, bildiri.

10.9737/hist.2021.1059


543