Türk-Sovyet İlişkilerinde Yol Ayrımı: 1925 Türk-Sovyet Saldırmazlık Paktının İptali ve Amerikan Basını

921 Moskova Antlaşması ile 17 Aralık 1925 Dostluk ve Tarafsızlık (Saldırmazlık) Paktı, Türk-Sovyet ilişkilerinde önemli kilometre taşlarındandır. Türkiye ve Sovyet Rusya, karşılıklı dış politikalarını II. Dünya Savaşı sonlarına kadar 1925 Saldırmazlık Paktı temeline oturtmuşlardır. Ancak iki ülke arasındaki ilişkiler, 1936´daki Montreux Konferansı görüşmelerinde kırılmaya başlamış, Sovyetlerin, 1939 yılında güvenliğini bahane göstererek Boğazlar Statüsünde değişiklik isteğinde bulunması ise bu kırılmanın daha da belirginleşmesine neden olmuştur. Bu durum, Türkiye, İngiltere ve Fransa arasında Karşılıklı Yardım Antlaşması´nın (Üçlü Pakt) imzalamasını kolaylaştırmıştır. Savaş boyunca denge politikasını izleyen Türkiye, Müttefiklerin ve Sovyetlerin baskılarına rağmen savaşın dışında kalmayı başarmış ancak bu durum savaşın galip tarafında yer alan Sovyetlerin, Türkiye ile ilişkilerine olumsuz yansımıştır. Bunun bir sonucu olarak Sovyetler, 19 Mart 1945 tarihinde, 1925 Dostluk ve Tarafsızlık (Saldırmazlık) Paktı Antlaşması´nı uzatmayacağını bildirmiş ve 1921 Moskova Antlaşması´na aykırı olarak da, Türkiye´den Kars ve Ardahan illerini istemiştir. Sovyetlerin bu taleplerine kendi çabaları ile karşılık veren Türkiye, savaş olasılığı belirince Amerika önderliğindeki Batı Blok´una yakınlaşmıştır. Bu çalışmada, Türkiye ile Sovyetler arasında imzalanan Saldırmazlık Paktının iptali meselesi ile Sovyetlerin, Boğazlar ve arazi terki konularındaki taleplerinin Amerikan kamuoyunda nasıl karşılık bulduğu sorusu, ABD basını üzerinden incelenecektir.

Anahtar Kelimeler: Sovyetler Birliği, Türkiye, Saldırmazlık Paktı, Boğazlar, Montreux, Amerikan Kamuoyu, Amerikan Basını.

DOI Number: 10.9737/hist.2019.773

1921 Moscow Treaty and the Treaty of Friendship and Neutrality (Non-Aggression) Pact signed on 17 December 1925 are important turning points in Turkish-Soviet relations. Turkey and the Soviet Union have sat their mutual foreign policy on the Aggression Pact dated 1925 until the end of World War II. In the meetings of the Montreux Conference in 1936, there were some disagreement between two countries. In 1939, Soviets, by using a excuse for the security, had demanded a change in the Status of the Straits that was a serious breaking point of the relations between two countries. This incident facilitated the signing of Mutual Assistance Treaty between Turkey, Britain and France (Tripartite Pact). During the war, following the policy of balance Turkey, despite pressure from the Allies and the Soviet war but has managed to stay out of the battle victorious side in this case located in the Soviet Union were affected negatively the relations with Turkey. As a result of this The Soviets stated that the Treaty of Friendship and Neutrality (Non-Aggression) Pact in 1925 would not be extended on 19 March 1945 and in contradiction with the 1921 Treaty of Moscow, requested the provinces of Kars and Ardahan. Turkey responded to these demands of the Soviets by his own efforts. When the possibility of war was determined, Turkey got close to the western-block led by United States. In this study, the issue of the cancellation of the Turkey-Soviet Non-aggression Pact and the question of how the demands of the Soviets on the Straits and transfer of land were will be examined. In this context, US public opinion and the effects of these incidents in the US press will also be discussed.

Keywords: The Soviet Union, Turkey, Non-Aggression Pact, The Straits, Montreux, American Public Opinion, American Press.

DOI Number: 10.9737/hist.2019.773