Türkiye´nin İlk Kalkınma Bankası: Türkiye Sanayi ve Maadin Bankasının Faaliyet Hayatının Eleştirel Analizi

Türkiye Sanayi ve Maadin Bankası Cumhuriyet döneminin ilk sanayi kalkınma hamlesinin en önemli unsurlarından biri olarak 1925 yılında kurulmuştur. Bankanın faaliyet hayatının analizi, hem Türkiye´nin sanayi kalkınma çabaları hem de bankacılık tarihi açısından büyük bir önem taşımaktadır. Kuruluş kanununda Bankaya, kendisine devredilen fabrikaları işletmek, sanayi ve madencilik şirketlerine iştirak ederek mali ve idari destek sağlamak ve bu sektörlere kredi sunmak görevleri verilmiştir. Bu geniş görev tanımı faaliyet hayatı boyunca Bankanın önündeki en önemli zorluklardan birini teşkil etmiş olup, bunun yanı sıra, Bankaya bu görevleri etkili bir şekilde yerine getirebilecek yeterli mali kaynak da sağlanmamıştır. 1932 yılına gelindiğinde ise, kuruluş hedeflerine bu şekilde ulaşılamayacağı anlaşılarak Banka tasfiye edilmiştir. Bu çalışmada söz konusu girişimin başarısızlığa uğramasının sebepleri araştırılmaktadır. Araştırmanın sonuçlarına göre Bankayı başarısızlığa götüren temel etkenler, kaynak yetersizliği sorununun yanı sıra, bu süreçte Bankanın mali tahsisatının önemli kısmını oluşturan iştiraklere aktarılan kaynakların verimli kullanılmayarak israf edilmiş olmasıdır.

Anahtar Kelimeler: Sanayi ve Maadin Bankası, Kalkınma Bankacılığı, Sınai Kalkınma

DOI Number: 10.9737/hist.2021.1010

Industry and Mines Bank of Turkey was founded in 1925 as one of the most important elements of the first industrial development attempt of the republic period. The life of the Bank is of great importance in terms of analyzing both banking history and industrial development efforts of Turkey. In the establishment law, the Bank is tasked with operating the factories assigned to it during its establishment, providing financial and administrative support by participating in industrial and mining companies, and providing loans to all industry and mining sectors. This wide mission has been one of the most important difficulties for the Bank throughout its activity life, and besides this, the Bank has not been provided with sufficient financial resources by government to effectively fulfill all these duties. When it came to 1932, it was understood that the establishment goals could not be achieved in this way, and the Bank was liquidated. In this study, the main reasons for the failure of that enterprise are investigated. This research suggests that, besides the lack of resources, the other main factor that led the Bank to failure is that the resources allocated to subsidiaries are not used efficiently by these companies.

Keywords: Industry and Mines Bank, Development Banking, Industrial Development.

DOI Number: 10.9737/hist.2021.1010