Üç Tarz-ı Siyaset´in Bir Unsuru Olarak İslâmcılık ve Türk Siyasal Hayatına Etkileri

Osmanlı İmparatorluğu Batı karşısında 17. yüzyıldan itibaren başta askeri olmak üzere bilim ve teknoloji alanlarında gerilemeye başlamıştır. 18. yüzyılda açıkça kendini gösteren bu durum, 19. yüzyılda imparatorluğun siyasal birliğinin sağlanması amacıyla Tanzimat Fermanı, Islahat Fermanı, Kanun-u Esasi´ye gibi çeşitli siyasal ve hukuksal bir dizi girişimler başlatılmıştır. Gelişmeler Osmanlı aydınlarını da bir çözüm arayışına yöneltmiş ve bunun sonucunda birçok fikir akımı gibi İslamcılık da 19. yüzyılda bir kurtuluş ideolojisi olarak ortaya çıkmıştır. 1904 yılında Yusuf Akçura tarafından yazılan Üç Tarz-ı Siyaset´in de bir aşaması olarak İslamcılık Türk siyasal hayatında gündeme gelmiştir. İslamcılık, Osmanlıcılık politikasının başarısızlığı karşısında devletin birliğini sağlayacak bir ideoloji olarak savunulmuştur. Buna karşın imparatorlukta Müslüman Milleti yaratma projesi konusunda istenilen amaca ulaşılamamıştır. İslamcılık politikası II. Abdülhamid döneminden itibaren siyasi bir ihtiyacın ürünü olarak kendini göstermiş ve dış politikada etkili bir araç olarak kullanılmıştır. İslamcılık, Cumhuriyet döneminde milliyetçilik çerçevesi dâhilinde varlık alanı bulabilmiş, 1970´lı yıllardan itibaren "Milli Görüş" geleneği ile devam etmiştir. Küresel ve bölgesel ölçekte meydana gelen SSCB´nin yıkılması, AB süreci, Ortadoğu´daki gelişmeler Türkiye´de de İslamcılık düşüncesini yeniden gündeme getirmiştir. Bu açıdan İslamcılık Tanzimat ve Meşrutiyet dönemlerinde olduğu gibi günümüzde de kimlik tartışmaları yoluyla iç politikada, küresel ve bölgesel gelişmelere bağlı olarak dış politikada etkisini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler: İslamcılık, Siyasal Hayat, Türkiye, Üç Tarz-ı Siyaset

DOI Number: 10.9737/hist.2018.615

Ottoman Empire started to regress particularly in the fields of military, science and technology against Western countries in the 17th century. With this situation being progressively obvious in the 18th century, a series of various political and legal attempts such as The Rescript of Gulhane, Royal Edict of Reform, The Ottoman Basic Law were initiated to ensure political association in the 19th century. These developments directed Intelligentsia to find solutions and consequently, many stream of thoughts like Pan-Islamism arose as a liberation ideology in the 19th century. Pan-Islamism came to the fore in Turkish Political Life as a stage of Three Policies written by Yusuf Akçura in 1904. Pan-Islamism was defended as an ideology which could ensure the unity of state against the failure of Ottomanism. Nevertheless, the Project of creating Muslim Community didn´t become successful in Empire. Pan-Islamism Policy showed up as a factor of political need in Abdulhamit II Period and it was used as an effective factor in Foreign Politics. Pan-Islamism survived within Nationalism in Republic Period and continued "National Vision" down from 1970s. Collapse of USSR (Union of Soviet Socialist Republics) occurred in global and regional scale, European Union Process, events in the Middle East revived Pan-Islamism in Turkey. In this respect, Pan-Islamism - as it was in Tanzimat Reform Era and in Constitutional Monarchy Period - takes effect through race discussions in Domestic Policy and based on global and regional developments in Foreign Politics today.

Keywords: Pan-Islamism, Political Life, Turkey, Three Policies

DOI Number: 10.9737/hist.2018.615