Üsküdar´da Gayrimüslim Mezarlıkları ve Mezarlık Tartışmaları

Esas olarak şer`iye sicilleri ve arşiv kayıtlarına dayanan bu çalışmada Osmanlı dönemi Üsküdar´ında yaşamış gayrimüslimlerin mezarlıkları konusu ele alınmaktadır. Ondokuzuncu yüzyılda mezhep değiştirmenin serbest bırakılması ile çoğunluğu Rumlar, Ermeniler ve Yahudilerden oluşan homojen gayrimüslim cemaatlerinin homojenliği bozulmuş ve farklı mezhepler arasında mezarlık tartışmaları oluşmuştur. Yahudiler ve Ermeniler farklı din ve mezhep mensupları ile kendi mezarlıklarını paylaşmak istememiş hatta Üsküdar´da Ermeni Protestanları Katolik Ermeniler tarafından mağdur edilerek, istenmeyen gurup olarak görülmüştür. Bunun yanında aynı din ve etnik kökene sahip olunmasına rağmen, Rumlarda görüldüğü üzere Üsküdarlı ve taşralı olmak, başka bir deyişle yerli ve muhacir olmak da tartışmalarda önemli rol oynamıştır. Makalede son olarak bu problemlerin çözümünde Osmanlı Devleti´nin oynadığı rol incelenmektedir. Osmanlı Devleti Müslüman veya gayrimüslim tebaadan olsun ihtiyaç doğduğunda mezar tahsis edilmesinde bir sıkıntı çıkarmamıştır. Devlet yetkilileri gayrimüslimler arasındaki tartışmalarda ise her iki tarafı da dinleyerek sorunları çözmeye çalışmıştır.

Anahtar Kelimeler: Üsküdar, Gayrimüslim, Mezarlıklar, Osmanlı Devleti

Doi Number :http://dx.doi.org/10.9737/historyS872

Relying on the Ottoman court records and archival documents this article examines the cemetary debates among the non-Muslims of Uskudar in the nineteenth century. As the Ottoman Empire allowed the changing of sects among non-muslims in the nineteenth century, the homogenous texture of Greek, Armenian and Jewish religious communities was broken and a cemetary debate emerged among them. The Jews and the Armenians were not willing to share their cemetaries with the members of different faiths and sect members; especially in Uskudar Armenian Protestants were declared as unwanted group by Catholic Armenians. Although Greeks shared the same Orthodox sect and the same ethnicity, the cemetary debate among them emerged as a class debate between the Üsküdar Greeks and the rural Anatolian Greeks. The article later examines the role the Ottoman Empire played in these issues. The Ottoman authorities allocated cemetary space for its Muslim and non-Muslim subjects as requested. In regard to the discussions among the different sects of non-Muslim groups, the Ottomans listened to both sides and created feasible solutions.

Keywords: Üsküdar, Non-Muslims, Cemeteries, Ottoman Empire

Doi Number :http://dx.doi.org/10.9737/historyS872