Yıl:2019   Cilt: 11   Sayı: 3   Alan: Tarih

  1. Anasayfa
  2. Makale Listesi
  3. ID: 1438

Levent Kuru ORCID Icon

XVII. ve XVIII. Yüzyıllarda Bursa Medreseleri ve Müderris Tevcîhatı (Anadolu Kazasker Ruznamçelerine Göre)

Osmanlı Devleti´nde ilmiye mensuplarının özlük işlerinin kaydedildiği kazasker ruznamçeleri ilk olarak XVI. yüzyılın ikinci yarısından itibaren düzenli bir şekilde tutulmaya başlanmıştır. Bu defterler kayıt formları açısından mülazemet ve hareket ruznamçeleri olmak üzere iki ana seriye ayrılırlar. Mülazemet ruznamçeleri ilmiye tarikine ilk defa girenlerin silke hangi yollarla dâhil olduklarına dair kayıtları ihtiva ederken, hareket ruznamçelerinde Anadolu ve Rumeli kazaskerlerinin yetki bölgelerinde bulanan mevleviyet seviyesinin altındaki kazalara ait kadı tevcîhatı vardır. Ayrıca bu ruznamçelerde Anadolu ve Rumeli kazaskerleri tarafından yapılan müderris atamalarına dair kayıtlar da bulunur. Mülazemet ruznamçeleri sadece Rumeli kazaskerliği tarafından tutulurken, hareket ruznamçeleri Anadolu ve Rumeli kazaskerleri tarafından ayrı ayrı tutulmuşlardır. Bâb-ı Meşîhat Arşivi ve Nuruosmaniye Kütüphanesi´nde bulunan XVII. ve XVIII. yüzyıla ait Anadolu kazasker ruznamçelerinin ana kaynak olarak kullanılmasıyla hazırlanan bu çalışmada Bursa medreseleri ele alınmıştır. Bursa medreselerine ya da Bursa medreselerinden başka medreselere yapılan müderris atamaları incelenerek teşkilatın işleyişine dair bir değerlendirme yapılmıştır. Ayrıca XVII. ve XVIII. yüzyılda Bursa´da bulunan 40 akçe altı medreselerin listesi çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Medrese, Müderris, Bursa, Anadolu kazaskeri.

DOI Number: 10.9737/hist.2019.752


Bursa Madrasahs and Mudarris Assignments in the 17th and 18th Centuries (According to Anatolian Kadi´asker Agendas)

The first kadi´asker agendas containing records of personnel affairs of scholars in the Ottoman Empire were kept regularly as from the second half of the 16th century. In terms of enrolment forms these agendas are differentiated into two main series: internship (mülazemet) agendasand movement (hareket) agendas. While internship agendas contained records about how persons were accepted for the scholar path for the first time, movement agendas consisted of kadi (judge) grants in administrative districts under the level of mevleviyet in jurisdiction areas of Anatolian and Rumelia kadi´asker. Besides, these agendas also contained records about mudarris (professor) assignments made by Anatolian and Rumelia kadi´askers. While internship agendas were only kept by the Rumelia kadi´asker, movement agendas were kept separately by the Anatolian and Rumelia kadi´asker. This study addresses Bursa madrasahs by using Anatolian kadi´asker agendas from the 17th and 18th century maintained in Bâb-ı Meşîhat Archives and Nuruosmaniye Library as the main source. Mudarris assignments to or from Bursa madrasahs to others have been examined and an evaluation on the operation of this organization has been made in the frame of the data obtained from the agendas. Furthermore, a list of madrasahs in Bursa in the 17th and 18th century with a level under 40 asper has been prepared.

Keywords: Madrasah, Mudarris, Bursa, Anatolian kadi´asker.

DOI Number: 10.9737/hist.2019.752


677