Osmanlı-İngiliz Ticaret Tarihinin İngiliz Arşiv Kaynakları: State Papers Tasnifi Üzerine Bir Değerlendirme

Osmanlı-İngiliz ilişkilerine dair araştırmalar son yıllarda yeniden artış göstermektedir. Bu ilgi yönelimi İngiliz Ulusal Arşivi (The National Archives=TNA)´nde muhafaza edilen Osmanlı tarihi ile ilgili belgeleri daha da dikkat çekici hale getirmiştir. Söz konusu arşiv iki ülke arasındaki diplomatik ve ticari ilişkiler için önemli miktarda belge barındırmaktadır. Diplomatik ilişkiler yanında özellikle Osmanlı limanlarında ve şehirlerinde ticaret yapan Levant Company tüccarlarının faaliyetlerini bu arşiv belgeleri üzerinden incelemek de mümkün olmaktadır. İki devlet arasındaki ilk ilişkilerin tesis edildiği 1580´den itibaren İstanbul elçiliği ve Osmanlı şehirlerindeki konsolosluklar, İngiliz hariciyesi ve Levant Company merkezinden yapılan karşılıklı yazışmalar bu arşiv belgelerinin esasını oluşturmaktadır. Bu birikim 1780´lere kadar devam eden dönem için TNA´de State Papers (SP.) adı verilen tasnifte muhafaza edilmektedir. Bu tasnif kendi içinde üç alt tasnife ayrılmıştır. Bu makalede SP. tasnifindeki bu arşiv belgelerin konularına göre tansifi ve tanıtımı ile içerik analizleri, 18. yüzyıl ağırlıklı olmak üzere Osmanlı-İngiliz ticari ilişkileri bakımından kaynak değerlerleri incelenecektir.

Anahtar Kelimeler: Osmanlı-İngiliz ilişkileri, The National Archives (TNA), Levant Company, State Papers (SP).

DOI Number: 10.9737/hist.2019.787

The number of researches on Ottoman-British relations has been increasing remarkably in recent years. This increasing interest has made the documents about Ottoman history preserved in The National Archives (TNA) more noteworthy. Many documents about diplomatic and commercial relations between the two countries are available at TNA where it is also possible to examine the activities of the Levant Company merchants, especially in the Ottoman ports and cities. The correspondences of the British Istanbul Embassy starting from its foundation in 1580, the British consulates in the Ottoman cities, the British Ministry of Foreign Affairs, and the Levant Company center form the basis of these archival sources. All these documents in TNA about the relations of the countries until the 1780s are preserved under the classification called State Papers (SP) which is divided into three sub-categories. This article describes SP. classification and content analysis of these archive documents according to their subjects, their content analysis, and the source values in terms of Ottoman-British trade relations, especially in the 18th century.

Keywords: Ottoman-British relations, The National Archives (TNA), Levant Company, State Papers (SP).

DOI Number: 10.9737/hist.2019.787