BELEDİYE TEŞKİLATI KURULUŞUNDAN ÖNCE TOKAT’TA ÇEVRE VE KANALİZASYON ŞEBEKESİ TEMİZLİĞİ

Yerleşim yerlerinde mevcut bütün yaşam alanları fiziki çevreyi oluşturur. Bütün canlılar için sağlıklı yaşam temiz bir çevre ile mümkündür. Şehirlerde temiz çevre, bütün ortak mekânların temiz tutulması ve tüm atık sular için kanalizasyon şebekelerinin bulunmasına bağlıdır. Kentlerin ortaya çıkması ile birlikte kent idarecileri temizlik işlerinden sorumlu birimler ve kanalizasyon sistemleri kurmaya başlamışlardır. Osmanlılar döneminde belediye teşkilatları kurulmadan önce şehirlerde temizlik işleri kadılara bağlı olarak görev yapan çöplük subaşıları nezaretinde yürütülmüştür. Çevre temizliği için nizamnameler çıkarılmış, yerleşim yerlerinde tuvalet lağımları için kanalizasyon şebekeleri inşa edilmiştir. Anadolu’daki kadim şehirlerden birisi olan Tokat’ta da çevre temizliğine önem verilmiş, tuvaletlerden gelen lağım sularının tahliyesi için ana ve tali kanallar yapılmıştır. Kariz adı verilen bu kanallar şehrin temizlik işlerinden sorumlu Çöplük Subaşısı tarafından yılda iki kez temizletilmiştir. Temizlik işçilerinin ücretleri hane ve ticarethane sahiplerinden ya da kariz vakıflarından tahsil edilmiştir. Bu makalede, Tokat Şerʻiyye Sicilleri ve inceleme eserler yardımı ile belediye teşkilatı kurulmadan önce Tokat’ta çevre ve kanalizasyon şebekesi temizliği incelenmiştir. Çalışmanın amacı, özelde Tokat’ın genelde Osmanlı Devleti’nin çevre temizliği kültürü çalışmalarına katkı sağlamaktır.

Anahtar Kelimeler: Osmanlı, Tokat, Çevre, Kariz, Kanalizasyon

10.9737/historystudies.1248992

1973 was a momentous year in which the republic founded by Atatürk celebrated its 50th anniversary. His last surviving close associate İnönü had died at 89, martial law was lifted, the armed forces failed to impose their candidate for President and Parliamentary democracy prevailed. An honest general election was held but there was no follow-through to a new Government, over which the armed forces remained patient with the politicians. Internal security remained good, and the Prime Minister ordered an enquiry into further allegations of torture of suspected subversives. This helped the image of Turkey outside, including the UK, which continued its support as friend and ally. Consequently, several leading politicians paid visits. The country remained loyal to NATO and CENTO and continued the slow progress towards full status in the EEC. Relations with the Communist bloc were maintained but Communism remained illegal. Closer links with the Muslim world helped Turkey in the Arab-Israel war, despite its refusal to sever diplomatic relations with the latter. The intercommunal talks in Cyprus made little progress; nevertheless, there was no friction between Ankara and Athens. The economy remained optimistic, but world inflation intensified an already serious inflationary situation. Power output was not meeting growing requirements. Germany’s decision not to take in any more foreign workers, of whom Turks formed the largest single group, foreshadowed a decline in Turkey’s high foreign exchange reserves, half of them derived from workers remittances. The need for urgent action in many fields of the economy made the continued lack of Government especially serious. Parliamentary democracy existed, but had not yet matured, and political leaders put selfish and party interests before it. The country was lacking direction. As the Ambassador expressed, “It could do with the firm centralised direction of another Atatürk in the difficult year ahead. But there is no such leader in sight”.

Keywords: Ottoman, Tokat, Environment, Kariz, Sewage

10.9737/historystudies.1248992

Sayfa Aralığı: 401-418

Ali Açıkel, “Belediye Teşkilatı Kuruluşundan Önce Tokat’ta Çevre ve Kanalizasyon Şebekesi Temizliği”, History Studies, 15/3, Ağustos 2023, s.401-418.