İngiliz İstihbaratına Göre Birinci Dünya Harbi Başlarında Ortadoğu´daki Osmanlı Ajanları

Birinci Dünya Savaşı arifesinde geniş bir coğrafyanın kontrolünü elinde tutan İngiltere için savaşta Osmanlı Devleti´nin takınacağı tutum hayati bir önem taşıyordu. Birinci Dünya Savaşı´nın Avrupa´da başlamasına rağmen tarafsızlığını koruyan Osmanlı Devleti başta Mısır ve Hindistan olmak üzere Arap Yarımadası ve İran coğrafyasını, Afrika kıtasının kuzeyini İngiltere ve Fransa aleyhine Osmanlı Devleti yanına çekmek için birtakım girişimlerde bulunmuştur. Bu bağlamda ilan edilen cihadı yaymak ve bölgedeki yerel liderleri Osmanlı Devleti yanına çekmek için harekete geçen Osmanlı ajanlarının varlığı daha tarafsızlığın devam ettiği günlerden itibaren dikkat çekmiştir. Osmanlı Devleti´nin resmen savaşa girmesinden sonra ise bu "Osmanlı" ajanlarının faaliyetleri daha da artmışsa da İngiliz istihbaratının karşı çalışmaları da aynı nispette artmıştır. Ortadoğu ve İslam nüfusunun yoğunlukta yaşadığı coğrafyada faaliyet gösteren ajanların çalışma yöntemleri zaman zaman sadece propaganda yapmak şeklinde izlenmişse de bazen bir Osmanlı subayının kılık değiştirmiş vaziyette Mısır ordusu karargahına kadar girdiği de olmuştur. Çalışmanın ana malzemesini İngiliz Arşivlerine ait belgeler oluşturmaktadır. Diğer taraftan Türkçe arşiv kayıtları ve tetkik eserlerden de faydalanılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Ortadoğu, Propaganda, Osmanlı İmparatorluğu, İngiltere, istihbarat.

Doi Number :http://dx.doi.org/10.9737/hist_196

The attitute that the Ottoman State would assume in the World War I was of vital importance to Britain, which held control of a vast territory on the eve of the World War I. The Ottoman state remained neutral despite the ongoing war in Europe and tried to attract Egypt, India, The Arabian peninsula, Iran and the north of Africa to its side against Britain and France. In this context the presence of Ottoman agents, who took action to expand the Jihad movement and to attract the local leaders in the region to the Ottoman side, had drawn attention since the days of neutrality. The activities of these "Ottoman" agents increased after the Ottomans officially joined the war, however the British intelligence services countered them accordingly. Although the agents, who operated in the Middle East and in a region mostly inhabited by Muslims, were generally seen spreading propaganda, it is known that a disguised Ottoman officer infiltrated in the Egyptian Army Headquarters. This study mainly consists of documents from the British Archives as well as Turkish archive records and surveys.

Keywords: Middle East, Propaganda, The Ottoman Empire, Britain, Intelligence.

Doi Number :http://dx.doi.org/10.9737/hist_196