Nikomedia'dan İzmit'e Bir Kent Adının Dönüşümü

Bithynia Kralı Nikomedes´in adını verdiği Nikomedia şehri Bithynia, Roma ve Bizans döneminde Anadolu´nun önemli merkezlerinden biriydi. Türkler, 11. yüzyıldan itibaren Anadolu´da egemenlik kurmaya başladığında mevcut yerleşim alanlarının bazıları Türkçenin ses sistemine uygun olarak yeniden adlandırdı. Nikomedia kenti de 1327 yılında Osmanlı hâkimiyetine girdikten sonra İznikmid/İznikümid ve İzmid adlarını almıştı. Şehir, 15-19. yüzyıl Osmanlı kronikleri ve bürokrasisinde genellikle İznikmid adıyla kaydedilmişti. 19. yüzyıl ortalarına doğru ise İzmid adı yaygınlık kazanmaya başlamıştı. Ancak 17. yüzyılda yazılmış yabancı kaynaklarda ve Evliya Çelebi Seyahatnamesi´nde halkın şehri İzmit olarak adlandırdığı ifade edilmiştir. İzmid adının yaygınlık kazanması beraberinde bir takım sorunları da gündeme getirmişti. Arap alfabesinin kullanıldığı Osmanlı Türkçesinde İzmid ve İzmir adlarının yazımı dikkat edilmediği takdirde birbirine benzeyebilmekteydi. Bu yazım benzerliği zaman zaman resmi ve özel yazışmaların yanlış kente gönderilmesine neden olmuştur. Bu nedenle, Osmanlı bürokrasisinde 19. yüzyıl sonlarına doğru gündeme gelen İzmid´in İzmit olarak yazılması talebi 1910 yılında resmi olarak yürürlüğe girmişti.

Anahtar Kelimeler: Toponomi, Nikomedia, İznikmid, İzmid, İzmit

Doi Number :10.9737/hist_514

The city of Nikomedia, to which the Bithynian King Nikomedes gave its name, was one of the most important urban centers during the Roman, Byzantine and Ottoman times. The Turks who started to reign in Anatolia since the beginning of the eleventh century renamed many of the existing sites in accordance with the phonetic system of Turkish. The city of Nikomedia, after reigned by the Ottoman,was named as Iznikmid/Iznikümid and Izmid in 1327. The city was mostly registered as Iznikmid in the Ottoman historical texts and referred as so within the Ottoman bureaucracy between the 15th and 19th centuries. Towards the mid 19th century, Izmid was commonly used to call the city.. Hovewer, according to foreign literature of the 17th century and "Seyahatname" (Book of Travels) by Evliya Çelebi, the city was called as Izmit by its people as the name "Izmid" became widespread, it also caused some problems . When written in Ottoman Turkish characterized by Arabic letters the spelling of words Izmid and Izmir might look similar to each other if one didn´t pay particular attention. This similarity of spelling sometimes caused trouble as offical and classified documents were sent to the wrong city. Therefore, the request for spelling of Izmid as Izmit, which was brought to the agenda of the Ottoman bureaucracy towards the end of the 19th century, was approved and came into effect in 1910.

Keywords: Toponomi, Nikomedia, İznikmid, İzmid, İzmit.

Doi Number :10.9737/hist_514