Osmanlı Devleti´nin I. Dünya Savaşı Dönemi Sürgün Politikası: Beyşehir Kazası Örneği

Avrupalı Devletlerin sömürgecilik yarışı 1914´te başlayan I. Dünya Savaşı ile son buldu. Osmanlı Devleti savaş başladıktan bir süre sonra 1 Ekim 1914 tarihinde kapitülasyonları kaldırdığını duyurdu. Böyle büyük bir savaşa katılmak istemeyen Osmanlı savaşın başında tarafsızlığını ilan etmiş olmasına rağmen 2 Kasım 1914 tarihinde İttifak bloğunda bu savaşa girmek zorunda kaldı. Bu sırada İtilaf Devletleri vatandaşları Osmanlı hükümetine karşı muhasım devlet tebaası problemi olarak ortaya çıktı. Diğer taraftan da bu kişilerin tâbi olduğu Fransa, İngiltere ve Rusya Osmanlı´nın asker sevk etmediği limanlarını bombalayarak hukuk ihlali yapmış ve bunun yanı sıra Osmanlı vatandaşlarını esir almıştı. Osmanlı, İtilaf Devletlerinin hukuk ihlallerine karşı muhasım devlet tebaasını misilleme politikasına dayanarak sürgün etmeye başladı. Ayrıca muhasım devlet tebaasından casusluk faaliyetlerinde bulunanlar da sürgün edildiler. Muhasım devlet tebaasının sürgüne gönderileceği yerlerin, askeri güzergâhlardan uzak ve coğrafi şartların yaşam standartlarına uygun olması gerekmekteydi. Bu noktada Konya´ya bağlı Beyşehir Kazası´nın ikliminin diğer iç vilayetlere göre daha ılıman olması ve fizikî koşullarının kazaya korunaklı bir yapı kazandırması Beyşehir´i esirlerin sürgün edilebileceği uygun bir merkez haline getirmekteydi. Bu çalışmada Beyşehir Kazası´nın sürgün yerleri açısından önemi üzerinde durulduktan sonra buraya yapılan sürgünler ve esirlerin kazadaki sürgün yılları Başkanlık Osmanlı Arşivinden elde edilen belgeler ışığında ele alınmaktadır. Sonuç kısmında ise hükümetin bu uygulamalarının amacına ulaşıp ulaşmadığına dair bir değerlendirme yapılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Osmanlı, Muhasım Devlet Tebaası, Konya, Beyşehir, Sürgün

DOI Number: 10.9737/hist.2020.910

Colonicalcompetion of EuropenStatesresulted in World War I whichbegan 1914. TheOttomanEmpireannouncedthat it removedthecapitulationsfrom 1 October 1914 whenthiswarbegan. Inaddition, althoughtheOttoman, whodid not wanttoparticipate in such a greatwar, declareditsneutrality at thebeginning of thewar, it had toenterthiswar in theAlliancePower on November 2, 1914. Meanwhile, thecitizens of theAllied Powers emerged as a problem of enemystatecitizenshipagainsttheOttomangovernment. On theotherhand, thestates of France, EnglandandRussia, towhichthesepeopleweresubject, made a violation of thelawbybombingtheportsthattheOttomandid not dispatchtroopsandbesides, theywerealsocapturedOttomancitizens as prisoner of war. TheOttomanstartedtoexilethecitizens of theAllied Powers, whoresidewithintheborders of Ottomanempire, against it wasexileowncitizens. Inadditon, TheOttomanwerealsoexiled on thosewhospiedfromenemystatescitizen. Theplaceswheretheenemyestatecitizenwould be send had to be awayfrommilitaryroutesandthegeographicalconditionsshould be in accordancewiththelivingstandards. At thispoint, theclimate of Beyşehir town of Konya wasmoretemperatethanothertown, andalsothephysicalconditionsprovided a shelteredstructuretothedistrictmade it a convenientcenterfortheprisonersto be exiled here. Inthisstudy, afteremphasizingtheimportance of the Beyşehir town in terms of exileplace, theexilesandexileperiod of prisoners in thetownarediscussed in thelight of thedocumentsobtainedfromthePresidentialOttoman Archive. Intheconclusionpart, an evaluationwasmadetodeterminewhetherthesepractices of thegovernmenthavereacheditspurpose.

Keywords: Ottoman, EnemyStateCitizen, Beyşehir, Konya, Exile

DOI Number: 10.9737/hist.2020.910