OSMANLILARIN SALGIN HASTALIKLAR TARİHİNE BİR KATKI: CENEVİZ TEMSİLCİLERİNİN GÖZÜYLE VEBA SALGINLARI (1666-1678)

Salgın hastalıklar Osmanlı topraklarında oldukça fazla tekrar eden ve onları menfi biçimde etkileyen unsurlardan biri olmuştur. Özellikle Osmanlı coğrafyasında başta İstanbul ve İzmir olmak üzere liman kentleri hastalığın ana merkezleri konumunda yer almıştır. Salgın hastalıklar içerisinde büyük can kaybına yol açan ve XVII. yüzyıla kadar en sık görüleni vebadır. XVI. ve XVII. yüzyıl veba hastalığı ile ilgili yapılan çalışmaların yanısıra konu ile ilgili önemli kaynaklardan biri de Cenova Devlet Arşivi´nde bulunan belgelerdir. Özellikle mezkur yüzyıllarda Osmanlı topraklarında görev yapan Ceneviz elçilerinin ve konsoloslarının mektupları ile raporları son derece değerlidir ve kıymetli bilgiler ihtiva etmektedir. Aynı zamanda iyi birer gözlemci olan bu görevlilerin yazışmalarına konu olan hususlardan biri de Osmanlı topraklarında başlarından geçenlerle ilgilidir. Bu bağlamda onları zor duruma sokan olaylardan biri sık sık yaşanan veba hastalığıdır. Mezkur hastalıktan dolayı oldukça sıkıntılı koşullar altında görevlerini icra etmeye çalışmışlardır. Çalışmamızda Ceneviz elçi ve konsoloslarının Osmanlı topraklarında görülen veba salgınlarıyla ilgili tespitlerini ve buna dair verdikleri bilgileri ortaya koymak amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Salgın Hastalıklar, Veba, İstanbul, İzmir, Ceneviz

10.9737/hist.2021.1049

Epidemics had been one of the factors that recurred a lot ın the Ottoman lands and affected people adversely. Especially in the Ottoman geography, the port cities, first and foremost Istanbul and Izmir, were the main centers of the disease. Plague was the most common of the epidemics until the 17th century, which led to huge casualties. In addition to the studies carried on 16th and 17th century plague outbreaks, one of the important sources related to the subject is the documents in the Genoa State Archives. Especially the letters and reports of Genoese envoys and consuls who served in the Ottoman lands during the before mentioned centuries are particularly valuable and contain significant information. One of the subjects of the correspondence of these officials, who were also good observers, concerns what happened to them in the Ottoman lands. In this context, one of the incidents that puts them in a trying situation was recurring plague epidemics. These officials tried to perform their duties under very difficult conditions due to the aforementioned disease. Our study aims to reveal the findings of Genoese envoys and consuls regarding plague outbreaks in ottoman lands and the information they provide about it.

Keywords: Epidemics, Plague, Istanbul, Izmir, Genoese

10.9737/hist.2021.1049