Prehistorik Çağlardan Modernizme Dansın Anlamı Tasvirler Üzerinden İkonografik Bir Analiz

Dans belli bir amaç taşıyan bilinçli hareketler dizgisidir ve daima insan hayatının bir parçası olmuştur. Dans olarak adlandırdığımız, ritmik ve belirli bir düzen içinde gerçekleştirilen hareketler bütünü, insanlık tarihi içerisinde, tarihöncesi çağlardan günümüze değin farklı anlamlar yüklenerek biçimsel ve kavramsal bağlamda türemiş, değişmiş ve gelişmiştir. Genel bir ifadeyle dans; doğrudan ya da dolaylı olarak dini ve birtakım yerel-geleneksel inanışlar, ritüeller, kültler, mitoloji, efsanevi hikayeler ve seremonilere dayalı olarak şekillenmiştir. Tarihöncesi dönemlerdeki topluluklarda dansın ritüellerle ilişkili olduğu bilinmektedir. Zaman içerisinde insanoğlunun edindiği yeni deneyimler ve yeni inançlar doğrultusunda şekillenen bu ritüeller, dansa yeni anlamlar yüklenmesine katkı sağlamıştır. Antik kültürlerde dans, mitoloji ve kültlerle bağlantılı ritüellerin, av ve savaş öncesi yapılan alıştırma egzersizlerinin, bunun yanı sıra geleneksel-seküler seremonilerin bir parçası olmuştur. Temeli Antik dönem halk eğlencelerine dayanan bazı dans türleri Ortaçağda neredeyse tüm Avrupa'ya yayılmış; kısmi biçimsel değişikliklere uğrayan bu geleneksel halk danslarının bazı varyasyonları Ortaçağdan günümüze değinde varlığını sürdürmüştür. 17. yüzyılın ikinci yarısında, XIV. Louis döneminde Batı Avrupa'nın ilk dans akademisi olan Académie Royale de Danse'ın kurulması dansın akademik bir sanat olarak gelişimi açısından en önemli adım olmuştur. 18. yüzyılda Avrupa'da yeni dans akademileri kurulmaya devam etmiş; dans ve dans tarihi üzerine kitaplar yazılmıştır. 19. yüzyılda -özellikle Avrupa'da- dans eğlence kültüründe, tiyatro ve kabarelerde sıradan bir eylem olarak gösterilere, saray ve aristokratların balo ve şölenlerine, akademilerin eğitim programına dahil olmuştur. Bu makalede, tarihöncesi dönemden başlayarak 19. yüzyılın sonuna uzanan kronolojik çizgide, dansın tarihi ile örüntülü olarak bazı dans tasvirlerinin kavramsal ve ikonografik çözümlemesi yapılmaktadır. Çalışmanın amacı dansın tarihsel gelişimini, farklı dönemlere ve farklı kültürlere ait sanat eserleriyle ve edebi metinlerle örneklendirerek aktarmaktır. Bu bağlamda çeşitli edebi eserlerin, dans sahneleri içeren minyatürlü kopyaları da incelenerek çalışmaya dahil edilmiştir. Burada dikkate değer olan, bir döneme ait belirli popüler dans türlerinden aynı döneme ait edebi metinlerde söz edilmesi ve bu dans türlerinin sanat eserlerine konu edinilmiş olmasıdır.

Anahtar Kelimeler: Sanat Tarihi, Kültür Tarihi, Dans, Dans Tarihi, İkonografi

DOI Number: 10.9737/hist.2018.659

Dance is a conscious movement sequences having certain aims, and a part of human life. All the rhythmic and certain order movements, as we called dance, were reproduced, changed and developed into a stylistic and conceptual context with various meanings from prehistoric times till present at the history of human. Generally speaking, dance is composed of direct or indirect religious, certain local-traditional beliefs, rituals, cults, mythology, legendary stories and rituals. It is known that dancing is affiliated with rituals in communities throughout prehistoric times. These ceremonies shaped by new experiences and new beliefs contributed to new forms of dancing. During ancient cultures, dance was a section of customs akin to mythology, cults, hunting and pre-war exercises, in addition to, traditional-secular ceremonies. Some dance styles based on ancient folk entertainment spread in nearly whole Europe in the Middle Age; some variations of these traditional folk dances became partial formal changes continued to exist from Middle Ages up to now. In the second half of the 17th century, when Louis XIV on power, establishing of the Académie Royale de Danse was the most significant step for the development of dance as an academic art. Besides, new dance academies continued to be established in Europe; books about the dance history and dance were written in the 18th century. In the 19th century, especially in Europe, dance contained in the entertainment culture, as an ordinary act at the theaters and cabarets, the balls, festivals of palaces and aristocrats, in the education programmes of academies as well. This article examines some dance images being analyzed in terms of conceptual and iconographical on the chronological lines surviving from prehistoric dates until the end of the 19th century. Moreover, the purpose of this work is to convey historical development of the dance exemplifying some of the art works and literary texts belong to different periods and unlike cultures. In this context, miniature copies of various literary works, including dance scenes, were also examined and included in the study. The most distinguished thing here is some of the popular dance genres of a period are mentioned in literary texts at the same epoch, and these dance genres are accepted as art works.

Keywords: Art History, Cultural History, Dance, Dance History, Iconography

DOI Number: 10.9737/hist.2018.659