Sâsânîler Dönemi İran Tarihi Arkeolojik Kaynakları

Sâsânîler dönemi İran tarihinin önemli kaynakları olan arkeolojik kaynaklar, bu dönemle ilgili önemli bilgiler sunmaktadırlar. Bu kaynaklar içerisinde kitabeler, sikkeler, mühürler ve metal eşyalar önemli bir yer tutar. Arkeolojik kaynaklarla ilgili olarak çok sayıda çalışma yapılmakla beraber halen daha bu kaynaklarla ilgili çalışmalar devam etmektedir. Sikkeler ve mühürlerin yer aldığı koleksiyonlarla ilgili çok sayıda katalog çalışması bulunmaktadır. Bu makale Sâsânîler döneminden kalma kitabe, sikke, mühür ve metal eşyalarla ilgili olarak yapılan çalışmalar hakkında tanıtıcı bilgi vermektedir. Ayrıca Sâsânîler dönemine ait olan kitabelerle ilgili olarak da genel bir bilgi verilmiştir. Bu arkeolojik kaynaklar üzerindeki yazı dili çoğunluk olarak Sâsânîler dönemi İran dili olan Pazand Pehlevicedir. Bu döneme ait olan kitabeler, sikkeler, mühürler ve metal eşyalar üzerindeki yazıların genel olarak çözümü yapılmıştır. Bununla beraber halen daha üzerinde tartışılan çok sayıda konu vardır. Makale çalışmasının kitap boyutuna ulaşmaması için kitabedeki yazıların tam metinleri verilmemiştir. Daha çok bu kitabelerdeki yazıların içeriği hakkında kısa bilgiler verilmiştir. Bu çalışmadan amaç Sâsânîler döneminden kalma arkeolojik verilerle ilgili olarak, bu alanda çalışma yapan araştırmacılar için genel bir bilgi vermektir.

Anahtar Kelimeler: Sâsânî, İran, arkeoloji, kitabe, sikke, mühür, metal eşyalar.

DOI Number: 10.9737/hist.2020.884

The archaelogical resources that are the crucial ones of the Iranian history of the Sassanids Period provide important information related to this term. Among these sources inscriptions, coins, seals and metallic items have an important place. The studies on archaelogical resources are still continuing, though so many were made. There are a lot of catalog workings about the collections containing coins and seals. This paper ensures introductory information related to the workings on the inscription, coins, seals and metallic items from Sassanids Period. Furthermore, a general information is given about the inscriptions that belong to Sassanids Period. The writing language on these archaelogical resources is predominantly Pazand Pahlavi, an Iranian language of the Sassanids term. The transcription working on these inscriptions, coins, seals and metallic items have generally been made. However there are still a lot of issues that have been discussion about. The texts on these inscription were not fully given to prevent the paper reaching to the size of a book. Mostly, brief information of the content of writings on these inscriptions is given. The purpose of this study is to supply general information about the archaelogical data of the Sassanids Period to the researchers working in this field.

Keywords: Sassanids, Iran, archaelogy, inscription, coin, seal, metallic items.

DOI Number: 10.9737/hist.2020.884