TÜRK EDEBİYATINI SEVENLER CEMİYETİ’NİN BERLİN’DE KURULUŞU, FAALİYETLERİ VE SAVAŞ YILLARINDA İSTANBUL’DA ŞUBE AÇMA GAYRETLERİ

1916 yılında Berlin’de faaliyete başlayan Türk Edebiyatını Sevenler Cemiyeti, Türkiye’de şubeleşebilmek amacıyla çeşitli girişimlerde bulunmuş ve netice olarak bu maksadını gerçekleştirmiştir. Bu cemiyetin temel hedefleri; Türk edebiyatı ve dilinin incelenmesi, Türk edebiyatının dünya edebiyatı içerisinde hak ettiği yeri alması, İstanbul'da Alman bilim adamlarının da kullanımına sunulabilecek bir Doğu eserleri kütüphanesinin kurulması, Alman oryantalistlerle Türk bilim insanlarının kişisel iletişimlerinin kolaylaştırılması ve iş birliği içerisinde bilimsel çalışmalar yapılabilmesi, gerekirse bu hususlarda Türk ve Alman devletlerinin siyasi ve mali desteklerinin alınması şeklindedir. Cemiyetin İstanbul şubesi, Birinci Dünya Savaşı’nın kaybedilmesine kadar Türkiye’deki faaliyetlerini sürdürmüştür. Bu çalışmada, İstanbul’da şubesi açılan Türk Edebiyatını Sevenler Cemiyeti’nin kuruluş öncesi girişimleri ve kurulduktan sonraki faaliyetleri üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda Alman bilim çevrelerinin benzer cemiyetlerle ilgili amaçları, söz konusu cemiyetin Berlin’deki kuruluş süreci ve maksadı, Türk-Alman bilimsel yaşamına katkıları, İstanbul’daki Macar Bilim Enstitüsü ile olan iş birliği gibi hususlar; Türk, Alman, Macar ve diğer yabancı kaynaklardan istifade edilerek ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler: Edebiyat, Türk, Alman, filoloji, kültür.

10.9737/historystudies.1267994

The Friends of Turkish Literature Association started its activities in Berlin in 1916, after which it made attempts to branch out in Turkey in line with its aims and was accepted as a result, examining Turkish literature and language, Turkish literature taking the place it deserves in world literature, it was aimed to establish a library of Oriental works in Istanbul that could be made available to German scientists, to facilitate the personal communication of German orientalists and Turkish scientists, to conduct scientific studies in cooperation, and to obtain political and financial support from the two states, if it necessary. The Istanbul branch of the society continued its activities in Turkey until the loss of the First World War. In this study, the aims of the German scientific circles related to similar societies before the establishment of the Friends of Turkish Literature Association, whose branch was opened in Istanbul, the establishment process of the said society in Berlin, the purpose of its establishment, its contributions to the Turkish-German scientific life, its cooperation with the Hungarian Science Institute in Istanbul, German and Turkish archival sources as well as other foreign, Hungarian and Turkish sources have been used to produce works.

Keywords: Literature, Turkish, German, philology, culture.

10.9737/historystudies.1267994

Sayfa Aralığı: 497-513

Umut C. Karadoğan – Ahmet Akdağ, “Türk Edebiyatını Sevenler Cemiyeti’nin Berlin’de Kuruluşu, Faaliyetleri ve Savaş Yıllarında İstanbul’da Şube Açma Gayretleri”, History Studies, 15/3, Ağustos 2023, s. 497-513.