"Zeytin" Vakfi Mütevelliyesi Zeliha Hatun'un Edremit'ten Dersaadet'e Uzanan Hak Arayışı (1853-1859)

Osmanlı döneminde kadınlar kendi adlarına vakıflar kurabilmekte, mütevelliyesi olarak da vakfın işleyişini yürütebilmektedir. Çalışmada bahsi geçen Zeliha Hatun Tanzimat´tan sonra oluşturulan yeni hukuk yapısı içerisinde Edremit kazasında evladiyelik vakıf olan Hacı Mustafa Ağa Vakfı´nın mütevelliyesi olarak XIX. yüzyılın ikinci yarısında Edremit-İstanbul arasında verdiği hukuk mücadelesi ile kayıtlara geçmiştir. Mütevelliyesi olduğu vakfın, mülk ve gelirlerinin gasp edildiği iddialarını ilk başta eşi Hacı Mehmet´i vekil kılarak mahkemeye taşıyan Zeliha Hatun, ilerleyen süreçte ipleri eline alarak bahsi geçen iki şehir ve resmî kurumlar arasında deyim yerindeyse mekik dokumuştur. Bu süreçte gerek Edremit´te yerel meclise ve İstanbul´da Meclis-i Vâla´ya sunduğu arzuhalleri aracılığı ile gerek meclis mahkemesindeki beyanları ile her fırsatta haklılığını dile getirmiş ve mücadelesini sonuna kadar sürdürmüştür. 1853-1859 yılları arasında altı yıl devam eden bu mücadelenin belgeler ışığında izlenebilmesi taşra ile merkez arasındaki sistemin işleyişi ve kadının bu sistem içerisinde durduğu noktayı göstermesi açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler: Zeytin, vakıf, kadın, hukuk, Edremit..

DOI Number: 10.9737/hist.2020.935

In the Ottoman period, women can establish foundations in their own name, and they can carry out the functioning of the foundation as their trustee. Zeliha Hatun mentioned in the study within the newly created legal structure after Tanzimat, as the trustee of the Hacı Mustafa Ağa Foundation, which is the foster child foundation in Edremit accident. In the second half of the XIX century, it was recorded with the legal struggle between Edremit and Istanbul. Zeliha Hatun, who brought the claims that the foundation of which she was a trustee, her own property and income were seized, by acting as the deputy of Hacı Mehmet, in the process that followed, she took the ropes and got a shuttle between the two mentioned cities and official institutions. In this process, she expressed her justification at every opportunity, both through her desires to the local assembly in Edremit and to the Assembly in Istanbul, and through her statements in the court of parliament and she continued her struggle until the end. This struggle, which continued for six years between 1853-1859, can be followed in the light of documents is important for the functioning of the system between the country and the center and for showing the point where the woman stands in this system.

Keywords: Olive, foundation, woman, law, Edremit.

DOI Number: 10.9737/hist.2020.935