19. yüzyılın ikinci yarısında “Weltpolitik” ilan eden Almanya, Osmanlı Devleti ile olan ittifak ilişkisinin kendisine sağladığı imkânları da kullanarak, yeni bir sömürge alanı olarak görülen Osmanlı topraklarına nüfuz etmeye çalışmıştır. Araştırmacıların “barışçı nüfuz siyaseti” olarak tanımladıkları bu politika çerçevesinde Alman kolonist iş adamları Osmanlı ülkesinin değişik bölgelerinde bazı yatırımlar; Protestan misyonerleri ise Ermeni yetimler için eytamhane açmak gibi bir takım gizemli faaliyetler ile meşguldürler. Bu çalışma, arazi ve yatırım yönü ile benzerlerine nazaran daha büyük çapta bir teşebbüs olduğunu fark ettiğimiz Amasya’da “Atabey Çiftliği” merkezinde gelişen Alman kolonist yatırımcıların ve Protestan misyonerlerin faaliyetlerini konu almıştır. Bölgede faaliyet icra eden misyonerlerin hatıraları ile Başbakanlık Osmanlı Arşivi belgeleri üzerinden konu mukayeseli olarak incelendiğinde daha sağlıklı değerlendirme yapma imkânı doğmakta ve oldukça dikkat çekici detaylar belirmektedir.

Anahtar Kelimeler: Amasya, Atabey Çiftliği, koloni, Alman Protestan misyonerliği, Ferdinand Brockes, Max Zimmer

DOI Number: 10.9737/hist.2018.663

Having proclaimed "Weltpolitik" in the second half of the nineteenth century, Germany tried to penetrate the Ottoman lands which were regarded as a new colonial area, using the possibilities provided by the alliance with the Ottoman Empire. In the context of this policy, which the researchers described as "peaceful influence politics", German colonial businessmen invested in various regions of the Ottoman country; Protestant missionaries are engaged in a number of mysterious activities, such as opening orphanage for Armenian orphans. This study covered the activities of German colonists and protestant missionaries who developed in the "Atabey Farm" center in Amasya, where we realized that this was a bigger undertaking than the similarity of land and investment. When the memories of the missionaries operating in the region are examined comparatively with reference to the documents of the Prime Ministry Ottoman Archives, it is possible to make a more healthy evaluation and quite remarkable details emerge.

Keywords: Amasya, Atabey Farm, colony, German Protestant missionary, Ferdinand Brockes, Max Zimmer

DOI Number: 10.9737/hist.2018.663

Detay