Bu araştırmanın amacı Osmanlı Dönemi’nde Uşak Kazasına bağlı Azizler Köyü’nün* sosyo-ekonomik özelliklerini ortaya koymaktır. Daha önce hiçbir müstakil çalışmaya konu olmamış olan Azizler Köyü’nün başta nüfus ve nüfus hareketliliği olmak üzere, iktisadi yapısı, zirai faaliyetleri, şahıs ve aile özellikleri gibi birçok farklı yönü, Azizler Köyü’nün kaydına rastlanılan XVI. yüzyıla ait ilk kaynaklardan başlayarak XIX. yüzyıl kaynaklarını da kapsayacak şekilde dikey boyutta bir çalışma yapılarak gün yüzüne çıkarılmaya çalışılmıştır. Dünya ölçeğinde giderek popüler olan mikro tarih çalışmaları bir yandan çalışılan konu üzerinde derinlemesine araştırmalar yapılmasını sağlarken diğer yandan da küçük parçalardan hareketle büyük resmin görülmesine katkı sağlamaktadır. Bu açıdan bakıldığında çalışmamız bir Osmanlı köyünün mikro düzeyde incelemesi olarak görülmekle birlikte Uşak Kazası ve geniş perspektifte Osmanlı taşrası üzerine bir deneme girişimi olacaktır. Azizler Köyü’nün XVI. ve XIX. yüzyıllar arasında değişen sosyo-ekonomik faaliyetlerini ve nüfus yapısını ortaya koymak için çeşitli arşiv kaynaklarından faydalanılmıştır. 438 numaralı Muhasebe-i Vilayeti Anadolu Defteri I-II (M. 1530), 2498 numaralı Avarız Defteri (M. 1676), 1643 numaralı Nüfus Defteri (M. 1831), 1648 numaralı Nüfus Defteri (M. 1841), 9440 numaralı Temettuat Defteri (M. 1844-1845) ve arşiv belgeleri çalışmamıza kaynaklık etmektedir. Bu belgelerin günümüz Türkçesine transkripti yapılarak Azizler Köyü’nün nüfus ve sosyo-ekonomik özellikleri hakkında bilgiler ortaya çıkarılmıştır. Edinilen bilgiler sonucunda geleneksel bir Osmanlı köyünde yaşamış kişilerin yaş ortalamaları, doğum-ölüm kayıtları, tipolojileri ile ekonomik faaliyetlerini kapsayan gelir ve giderlere ait önemli bilgilere ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Uşak Kazası, Azizler Köyü, Temettuat Defteri, Nüfus Defteri, Yerel Tarih, Sosyo-Ekonomik Yapı

DOI Number: 10.9737/hist.2021.980

The aim of this research is to reveal the socio-cultural characteristics of the Azizler village, which was dependent to Uşak district in Ottoman period. Many different aspects of the Azizler village, such as population and population mobility, economic structure, agricultural activities, personal and family characteristics, which have not been the subject of any independent study before, have been tried to be brought to light by a vertical study. Microhistory studies, which are increasingly popular in the world, on the one hand provide an in-depth research on the studied subject and on the other hand contribute to make a big picture from small pieces. From this point of view, even though this study is considered to be a micro-level study of an Ottoman village, it will also be a trial attempt on the Uşak district and the Ottoman rural life in a broad perspective. Various archive sources have been used to reveal the population structure and changing socio-economic activities between the XVI and XIX centuries of the Azizler village. Archived documents of 438 numbered Muhasebe-i Vilayeti Anadolu Defteri I-II (Anatolian District's Accounting Book) of the year 1530, 2498 numbered Avarız Defteri (Provisional Tax Registry Book) of the year 1676, 1643 numbered Nüfus Defteri (Civil Registry Book) of the year 1831, 1648 numbered Nüfus Defteri (Civil Registry Book) of the year 1841 and 9440 numbered Temettuat Defteri (Citizen's Land and Property Registry Book) of the year 1844-1845 are the principal sources of this study. By transcribing these documents into modern Turkish, information about the population and socio-economic characteristics of the Azizler village has been revealed. As a result of the study, important details about the average age, birth-death records, economic activities, income and expenses of people who lived in a traditional Ottoman village have been obtained.

Keywords: Uşak district, Azizler village, Temettuat Defteri, Nüfus Defteri, Local History, Socio-Economic Structure

DOI Number: 10.9737/hist.2021.980

Detay